Кои се најчестите прекршувања на Етичкиот кодекс на новинарите и најистакнатите трендови за ширење дезинформации преку медиумите? За овие прашања, „Полиграф“ разговараше со Леунора Калиќи, претседателка на Управниот одбор на Советот за етика во медиумите (СЕММ).
Полиграф: На кои теми најмногу добивате жалби или претставки за дезинформации?
Калиќи: Да, Ера, како што спомнавте, самата функција на Советот за етика во медиумите е да ги следи сите оние медиуми што ги прекршуваат правилата, или Етичкиот кодекс на новинарите. И, врз основа на најновата статистика што ја имаме за 2023 година во Комисијата за жалби, имавме поднесени 132 претставки, што е број во зголемување кој говори дека имаме прекршување на етичките и професионалните правила.
Но, од друга страна, не охрабрува фактот што 53 претставки се испратени од самите граѓани, така што се подигнува свеста на граѓаните да ги пријавуваат медиумите што ги прават овие прекршувања на правилата. И, можам слободно да кажам дека, бидејќи ги имаме бројките, 110 од тие поплаки се поврзани со онлајн медиумите. Значи, најголеми прекршители на етичките и професионалните правила, односно на Етичкиот кодекс на новинарите, се онлајн медиумите.
Тоа не значи дека тие се намерни. Знаете дека имаме и мисинформации што се половични, или информации што се пренесуваат или шират од медиумите, но без да се проверат фактите и без да биде вклучена другата страна.
Кога сме кај втората страна, во оваа бројка зборуваме за околу 40% – 37% од претставките се однесуваат на прекршување на член 1 од Етичкиот кодекс на новинарите, што значи – нема втора страна. Може да бидат вклучени, знаете, и трета и четврта страна, но секако, задолжително мора да имаме втора страна. А кога недостасува втората страна во една информација, се остава простор таа информација да биде дезинформација.
Дезинформациите, знаете, имаат одредена цел на големи сили, главно политички – да ги истераат до крај или да ги постигнат своите цели, да го променат јавното мислење, и тие не работат за јавниот интерес.
Затоа, и самите новинари и медиумите мора да бидат будни и да ги проверуваат информациите што ги добиваат, бидејќи тоа може да се направи и ненамерно, односно нивното ширење. Но, тие факти мора да се проверат и секогаш да имаме втора страна, за да имаме точна и правилна информација.
Кога зборуваме за член 1 од Кодексот на новинарите, имајте предвид дека тука се вклучени објективноста, точноста, непристрасноста, кои се основни, темелни принципи на новинарството што мора да се почитуваат. И, ако имаме толку големо прекршување на членот 1 од Кодексот на новинарите, овде може да се зборува за растечка тенденција кога сме пред изборната кампања – за тенденција во пораст на политичките партии и нивните експоненти да користат информации или дезинформации за да ги постигнат нивните цели.
Интервјуираше: Ера Ѓакова