За неколку месеци ќе се променат процедурите за влез во Шенген зоната: Европскиот систем за информации и овластување за патување (ETIAS) и придружниот систем за влез/излез (EES) ќе станат оперативни.
Според Европската комисија, двете програми имаат за цел „да ја зајакнат внатрешната безбедност“, да се борат против илегалната миграција и да го спречат прекуграничниот криминал и тероризам, се наведува во документот.
EES ќе се користи за регистрирање на патници од трета земја секој пат кога ќе ја преминат надворешната граница на ЕУ. Системот ќе го регистрира името на лицето, видот на патната исправа, биометриските податоци (отпечатоци од прсти и слика на лицето), како и датумот и местото на влез и излез. Ќе може да регистрира одбивања за преминување на границата, поефикасно да ги идентификува оние кои задоцниле со престојот во земјата и да идентификува случаи на измами со документи и лични карти.
Базите на податоци ETIAS и EES ќе бидат „поврзани“ една со друга. Дополнително, овие обемни биографски и биометриски податоци на ЕУ, вклучувајќи ги сите визни датотеки, ќе бидат достапни за користење во реално време од граничните власти низ Шенген зоната. На пример, ако некое лице не замине за една земја и замине во друга, тоа веднаш ќе биде регистрирано и испратено до граничните органи на Шенген-државата што го издала документот. На овој начин, системот EES ќе го олесни патувањето на објективните патници од трети земји.
На пример, ќе биде можно да се скенираат пасош и отпечатоци од прсти за да се избегне средба со граничен чувар. Уредите ќе го скенираат пасошот, лицето и четири отпечатоци од прсти на секој патник. Дозвола за влез или излез ќе се даде автоматски – по анализа на електронската „датотека“ на посетителот.
Построгите правила за влез во шенген-зоната на ЕУ за граѓаните од трети земји, меѓу кои е и Македонија и сите земји од Западен Балкан, првенствено Унијата планираше да ги воведе од 01.01.2022 година. Но, поради пандемијата и доцнењето на системот за автоматизирана вкрстена проверка на податоците од апликантите со базите на иформации на Европол, тој се одложи за втората половина на годинава. Проблем беше и недостигот од персонал но и строгите правила и закони за споделување доверливи информации на скандинавските земји.
Со стапувањето во сила на системот ЕТИАС во 2022 година, секој од патниците од земјите на Западен Балкан, како и од САД, Австралија, Нов Зеланд, Јапонија, ќе мора најмалку 48 часа пред патувањето електронски да аплицира, што подразбира електронско пополнување формулар во кој треба да се впишат лични податоци, како и информации за патувањето.
Во Европската Унија нагласуваат дека влез ќе им биде одобрен на сите што не ги прекршиле внатрешните правила на ЕУ и не претставуваат опасност за безбедноста на граѓаните од земјите-членки на Унијата.
Издавањето на електронските документи ќе чини седум евра, односно шест фунти, а ќе биде бесплатно за помладите од 18 години и за постари лица од 70 години.
Затоа повеќето аналитичари ценат дека покрај зацврстувањето на внатрешната безбедност на Шенген зоната, европските институции со овој нов систем за патување ќе ги збогатат и своите буџети и дека ова наликува на нов визен режим.
Мирјана Трпческа