Пандемијата не престана, енергетската криза продолжи, минималната плата се зголеми, за пензиите се преговара, прогресивниот данок се најавува, нешто е блокирано во Собранието, Украина ново воено жариште, цените секојдневно растат…
Колумна на Бранко Азески, претседател на Стопанската комора на Северна Македонија
Гужва во шеснаесетникот обично се создава при крајот на фудбалскиот натпревар, кога при фрлањето на топката отстрана, во тесниот простор на шеснаесетникот ќе се соберат дваесет играчи и се прави страшна гужва, во која е тешко да се пресуди што, всушност, се случило. Едноставно, има повеќе туркање отколку изведена акција за шанса или за гол. Деновиве чувството на бизнисот е како да се наоѓа во таков шеснаесетник и нормално е вознемирен, зашто може да се постигне гол, но и да се случи прекршок во нападот. Јасно е дека состојбата не е вообичаена. Но, да одиме по ред. Неблагодарно е какво било прогнозирање за пандемијата и за енергетската криза, на која секојдневно се изложени нашите компании. Но јасно и разумно може да се каже дека инфлацијата полека, но сигурно оди напред и дека тоа прашање, дефинитивно, е врзано за идната цена на енергенсите. Значи, додека се одржуваат или додека растат цените на енергенсите што ги увезуваме, ќе растат и цените на домашните производи и услуги.
Нивото и движењето на цените се многу важна тема бидејќи влијаат врз животниот стандард на граѓаните и врз нивната куповна моќ, но и врз ценовната конкурентност на производите и на услугите на компаниите.
Дали треба да се зборува јавно за ова прашање, бидејќи тоа може да има одраз и опасност од зголемување на инфлаторните очекувања и влегување во маѓепсаниот круг на пораст на цените, кои се хранат сами од себе?
Јас мислам дека треба, но тоа треба да се прави на одговорен начин, смирено, аргументирано и без шпекулации. Аргументираните дискусии можат само да им помогнат на економските субјекти подобро да разберат што се случува и да донесат правилни одлуки.
Јас можам да гарантирам дека приватниот сектор, по сѐ што помина во овие 30 години, има чесна намера да учествува во процесот. Ова го тврдам врз основа на фактот дека по 30 години јасно е деклариран капиталот, познати се неговите вистински сопственици, прележани се детските болести и сосема јасно сопствениците знаат дека во евентуална кризна ситуација не ќе можат фабриките да ги кренат на рамо и да ги однесат надвор од државата. Значи, имаат една опција – да се борат да ја направат својата држава држава во која постојат минимум правила на правна сигурност и заштита, на пазарна економија и на фер однос на Владата и спрема нив и спрема граѓаните.
Најголем ризик во овој момент е да не се преземе никаков ризик. Во свет кој се менува со огромна брзина, единствена стратешка грешка е воопшто да не се ризикува. А за некој да повлече таков потег, мора сите учесници во процесот да имаат морален интегритет, кој ќе биде разбран од трите преговарачки страни: и од бизнисот, и од Владата и од граѓаните.
Дали е тоа можно кај нас кога јавниот сектор е обремент со огромна неефикасна администрација, граѓаните со ниски примања и со постојана борба за егзистенција, а приватниот сектор со непредвидливост која е огромна опасност за неговиот развој?
Можно е само ако точно се знае колкава е опасноста од претходните констатации, затоа што, покрај домашните проблеми, соочени сме и со пренесени проблеми однадвор, кои не зависат воопшто од нас. Мислам дека би било добро овие прашања да добијат и регионално значење, затоа што во вакви кризи, ако си обединет, имаш поголеми шанси да поминеш со помали штети.
П.С. Излезе од печат мојата нова книга со наслов „Што ни се случува?“, во која јавно обзнанувам сегменти од јавни настапи, искажани ставови, содржини од дадени интервјуа, напишани колумни, пратени пораки. Бидејќи сме оневозможени да организираме јавна промоција (која е вообичаена) поради актуелните ограничувања предизвикани од вирусот КОВИД 19, ги повикувам сите заинтересирани да наминат во Стопанската комора во петок, 25.2.2022 година, од 12 до 13 часот, за да добијат бесплатен примерок од книгата.