Финишираат преговорите меѓу власта и опозицијата за новиот закон за УБК, односно Националната агенција за безбедност, дознава НОВА од преговарачките тимови.
„Има приближување на позициите на двете страни за клучните прашања на Законот“, велат дел од учесниците во преговорите.
По критиките на експертската јавност дека со законот се остава простор за нови злоупотреби и масовно прислушување, се размислува да се прифатат сугестиите на експертите, и техничките уреди кои УБК ќе може да ги користи за следење, да бидат сместени во Јавното обвинителство, а за да ги користи, УБК да поднесе барање до Обвинителството. По завршувањето на операцијата, УБК ќе треба да достави и извештај – за што била користена опремата и кој ја користел.
Освен ова, преговарачките тимови се усогласиле дека интернет комуникацијата не може да биде надлежност на новата Национална агенција за безбедност, туку следењето на интернет комуникацијата ќе биде задача само на ОТА.
Граѓанските организации и експерти по безбедност нагласуваат дека новото законското решение мора да претрпи измени за да се спречи можноста од нова злоупотреба на моќта на УБК со неовластено следење и снимање на поединци.
За нив беше спорен членот 26 од предлог-законот за Националната агенција за безбедност, со кој не беше јасно дефинирано во кој случај УБК ќе може да ја заобиколува ОТА.
„Може ли утре директорот на Агенцијата за национална безбедност да користи технички опрема и уреди (на пример беспилотни летала за внесување малициозен софтер во мобилни или други системи) за следење на сите видови комуникации без посредство на ОТА и со тоа да се предизвика ограничување на неповредливоста на приватноста на лицето и домот, собирање и задржување на мета податоци за граѓаните без судски налог, рече на јавната расправа за предлог законот, доцент Марјан Ѓуроски професор на Факултетот за безбедност.
Во однос на селекцијата на кадрите, експертите напоменуваа дека со стари кадри кои учествувале во злоупотреби на службата не може да се говори за реформи. Затоа, во новото законско решение се размислува да се предложи нов состав на Комисијата која ќе врши селекција на кадрите кои од УБК ќе преминат во новата Национална агенција.
Комисијата би била составена од седум члена: двајца членови од МВР, двајца од Синдикатот, директорот на Националната агенција и двајца членови- по еден од власта и од опозицијата од собраниската Комисија за надзор над работата на Управата за безбедност и контраразузнавање и на Агенцијата за разузнавање.
Комисијата ќе треба да го анализира работењето на вработените во УБК во последниве 5 години.
„Во новата Агенција не смее да има место за оние кои биле вклучени во какви било злоупотреби, за оние кои со години молчеле за злоупотребите иако не биле директни учесници, ниту за оние кои не поседуваат соодветно образование и искуство за да работат во ваква служба рече за НОВА Магдалена Ламбовска од невладината организација Евротинк.
Една од варијантите која била исто така разгледувана е законски да се обврзат сите вработени на УБК да мора да одат на полиграфско испитување кога од какви било причини тоа ќе биде побарано од нив.
Контролата врз разузнавачките служби ќе се регулира со нов закон за надзор.
За поголема независност на внатрешната контрола на работата на УБК што треба да гарантира да се спречат безбедносни хаварии со масовни прислушувања, најверојатно ќе биде прифатен предлогот, раководителот на внатрешната контрола да биде предложен од директорот на Агенцијата, но претходно да биде одобрен од собраниската Комисија за надзор над работата на УБК.
Премиерот ќе остане да раководи со советот за координација, но ќе му се намалат ингеренциите и ќе може да одлучува само на оперативно ниво, а стратешките одлуки ќе ги носи Националниот совет за безбедност. За да нема поклопување на ингеренциите меѓу советот за координација и Националниот совет за безбедност, ќе се донесе нов закон за Национален совет за безбедност.
Новиот закон за УБК е дел од реформските закони кои ЕУ ги посочи како клучни за отпочнување на преговорите со земјава. Доколку законот помине наредната недела на владина седница, за законот ќе се гласа и пред претседателските избори.