Во целата дебата про и контра францускиот предлог како преговарачка рамка со ЕУ, ретко која од невладините организации или од граѓанскиот сектор излезе со своја позиција што би и олеснило и на Владата при носењето на одлуката за ова клучно прашање за иднината на државата. Од „Илинденска“ најавија дека во широката дебата со јавноста ќе биде консултиран и граѓанскиот односно НВО секторот, но ако се суди според нашето искуство, тогаш таа консултација не би им била од голема корист, затоа што на повеќето адреси каде што се обративме тие или се на одмор па нема кој да артикулира став, или не се од таа провиниенција за да можат да се изјаснат, или се НВО каде ставовите се градат поединечно а не колективно.
Но овде се разбира ќе ги предочиме оние кои сепак најдоа време да го кажат своето мислење бидејќи како граѓански организации и тоа како е потребно да имаат гласност, особено во вакви меѓународни констелации во светот и во ваков предизвик пред кој е исправена државата и кога со ЕУ сме на точката земи или остави.
Зелен Хуман Град за ова прашање застана зад повикот од петицијата на Институтот за европска политика и на Институтот за демократија. Во одговор на нашето прашање за ставот околу францускиот предлог Драгана Велковска ни изјави:
„Под ниеден услов не смее да се држат во тајност преговори и да се договараат деликатни решенија далеку од очите на јавноста. Се соочуваме со дипломатско насилство од Европската унија која со двојни аршини пристапува кон различни земји со ист кандидатски статус. Наводно европските вредности значат славење и прифаќање на различностите. Она што веќе со децении го гледаме кон Македонија е безобразно тактизирање што кулминираше со брутални и примитивни обиди за обезличување на еден народ чие што постоење и право на самоопределување во ниедно прогресивно и правично општество не би било вака срамно оспорувано. Не смее да се донесе никаква одлука без да биде усогласена меѓу (и прифатена од) мнозинството“, вели Драгана Велковска од Зелен хуман град.
Од Иницијативата О2 рекоа немале став. Татјана Чакулев, ни изјави:
„Секој поединечно го изразува ставот. Нашите членови се активни и во други неформални здруженија кои имаат поширок спектар на делување и преку нив заземаат став“, ни одговори Чакулев.
Од Хелсиншки комитет ни одговорија, дека не се во состојба да ни дадат изјава бидејќи челните луѓе се на годишен одмор.Ист одговор добивме и од извршната директорка на коалицијата „Маргини“ Ирена Цветковиќ. Не добивме одговор ниту од Фондацијата Отворено Општество ниту од Шанса за Центар. Од „Субверзивен фронт“, Давид Тасевски ни најави став па отстапи.
Институтот за демократија и Институтот за европски политики излегоа деновиве со своите гледања на целокупната атмосфера во општеството, по обелоденувањето на францускиот предлог.
Марко Трошановски, претседател на Институтот за демократија смета дека преговорите со ЕУ не треба да почнат по секоја цена.
„Мораме да разговараме за конкретни политики или решенија кои се нарекуваат црвени линии и да видиме до каде е подготвена Северна Македонија да оди во овој исклучително важен процес и усогласување на преговарачката рамка со ЕУ. Треба да се обидеме да ја задржиме довербата, за да не ни се случи иднина во која нашето општество ќе живее во агонија, популизам, меѓуетнички и интра етнички тензии. Таков преговарачки процес на земјата не и треба. Повикување спорот да се реши билатерално е нешто што е апсолутно неприфатливо, тоа е ставање на работите под тепих. Потребен ни е легитимитет на процесот, широка политичка и граѓанска поддршка. Самата ЕУ е во процесот на трансформација, се качуваме во возило кое што нема возач, не знаеме кон каква Унија се стремиме да станеме дел“, рече Трошановски повикувајќи ја повика Владата да не молчи на оваа тема.
Директорката на Институтот за Европски политики, Симонида Кацарска смета дека ни треба механизам кој ќе спречи отворање дополнителни прашања во процесот.
„Од францускиот предлог во моментов може да заклучиме дека дел од решенијата се премногу застапени во пристапниот процес. Нам ни е потребен механизам со кој ќе превенираме отворање на нови прашања, а не документ кој ќе биде искористен како аргумент за отворање дополнителни барања. Но, не смееме да престанеме да разговараме со Бугарија, тие ни се сосед. Решението мора да има широка поддршка во македонското општество, а и во бугарското“, изјави таа.
Директорката на Институтот за општествени хуманистички науки, Катерина Колозова е на мислење дека од клучна улога е градењето доверба и тоа на лична основа.
„Нашите препораки сe да нема историска комисија, да се премести се на решение кое што политички ќе биде прилично неоптоварено односно неутрално. Проблемот е проблем на културен конфликт, ние немаме проблем на апстрактна академска дискусија. Сите знаеме дека таа историја ја афектира нашата перцепција за идентитет, а таа перцепција е културна категорија“, смета Колозова.