Пишуваат: Борјан Јовановски, Сашка Цветковска и Горан Ризаов
Американската комисија за хартии од вредност пред окружниот суд во Њујорк објави конечно обвинение против поранешните директори на „Маѓар Телеком“ за поткуп на македонски политичари. НОВА екклузивно го доби обвинението на Американците, во кое сега се вклучени и документирани тврдењата на екс-разузнавачот Слободан Богоески и неговите сознанија за коруптивната шема.
Покрај обвинението, НОВА ги доби и документите кои КХВ на САД ги спомнува како најрелевантни: двете верзии на потпишаниот Протокол за соработка, Нон-пејперот, меморандумот на Дејан Мицковиќ, Јован Пејковски и Љупчо Фармаковски до Владата за првиот предлог договот на МАТАВ (Маѓар Телеком), како и самиот предлог-договор, плус уште десетина имејл преписки меѓу обвинетите и други личности вклучени во аферата.
Во обвинението со датум од 8 октомври 2015 година, КХВ на САД ги обвинува Елек Штрауб, Андраш Балог и Томаш Морваи дека кон крајот на 2004 година се вклучиле во шема на поткупување на македонски политичари во замена за повеќе активности кои ќе му донесат бенефиции на нивниот работодавач Маѓар Телеком. Според интерни документи на Унгарската компанија, вредноста што Маѓар Телеком ќе ја добие од активностите во Македонија, во текот на четирите последователни години (од 2004-2008 година) ќе достигне помеѓу 37 и 68 милиони евра.
КХВ посочува дека биле ветени 19,6 милиони евра на тогашниот премиер Владо Бучковски, и на претставниците на ДУИ: Али Ахмети и Муса Џафери, но биле исплатени само 4,8 милиони евра бидејќи шемата била откриена.
Во центарот на обвинението се наоѓаат два тајни договори, Протоколот за соработка каде се наведени отстапките кои политичарите ги ветиле и Нон-пејперот, во кој е наведен поткупот.
Тврдењето дека токму Нон-пејперот, потпишан од Бучковски и Штрауб, е криминалната основа зад Протоколот за соработка, Американските обвинители го поткрепуваат со сведочењето на Богоески.
„Ветеното мито изнесувало 19,6 милиони евра и требало да им се исплати на тогашниот премиер Владо Бучковски и високи функционери од албанскиот коалициски партнер, Али Ахмети и Муса Џафери. Обвинетите платиле приближно 4,875 милиони евра од ветената сума на поткуп пред шемата да биде откриена во 2006 година“, се вели во обвинението.
Американците тврдат дека обвинетите ги испрале парите наменети за исплата на поткупот преку лажни консултантски договори со компании контролирани од страна на нивните грчки посредници при плаќање и ко-конспираторот Димитрис Кондоминас.
„За да се сокријат трагите, обвинетите ги оставиле Протоколот за соработка и Нон-пејперот кај Контоминас во Атина, Грција; ги структурирале лажните консултантски договори на тој начин што ќе ја избегнат контролата од бордот на директори; инсталирале специјален софтвер на своите компјутери за да ги уништат доказите; и потпишале лажни сертификати и под-сертификати во врска со извештаите на Маѓар Телеком пред КХВ во САД“, се вели во обвинението.
Протоколот за соработка, како што посочуваат, содржи четири клучни отстапки во полза на Маѓар Телеком: прво, го ограничува влезот на трет мобилен оператор на пазарот во Македонија; второ, ја намалува цената на лиценците за фреквенции за Македонски телекомуникации; трето, владата дава согласност за ребрендирање на МакТел (Мобимак) во T-Mobile и T-Com; и четврто, владата ветува дека ќе ги усвои подзаконските акти на штотуку донесениот Закон за електронски комуникации како што се предложени од Маѓар телеком.
Од друга страна, Протоколот предвидува само две обврски за Маѓар телеком: Прво, бара од Македонски телекомуникации да ја платат дивидендата за 2004 година во износ од 95 милиони евра, од кои 44,8 милиони евра наменети за Владата како ко-сопственик. Иако дивидендата е дел од веќе заработениот профит, кој бил на располагање за исплата на акционерите, Маѓар телеком не го правел тоа за да добие предност во преговорите.
Второ, како гест кон малцинскиот коалиционен албански партнер во Владата, Маѓар телеком се согласил дека нивната подржуница Мобимак ќе „ја прошири својата мрежа на Косово“ преку виртуелен мобилен оператор. Последната обврска од Протоколот никогаш не е исполнета, и според сведочењето на еден од обвинетите Андраш Балог, никогаш и немале намера да ја исполнат.
Со Нон-пејперот, пак, во замена за отстапките предвидени со Протоколот, Штрауб се согласил да плати поткуп во износ од 7,5 милиони евра на три наврати: „2,5 милиони евра на денот на потпишувањето на Протоколот; 2,5 милиони евра до 30 декември 2005 година и уште 2,5 милиони евра во јуни 2006 година“. Од овие 7,5 милиони евра, една третина била наменета за Бучковски („претставник на страна А“) и уште 5 милиони евра на двајцата најмоќни албански политичари во Македонија, Али Ахмети и Муса Џафери (идентификувани во документот како „’пријателите’ од Тетово (А.А. и М.Џ.)“).
Според новото обвинение на КХВ, првата транша на исплатата на поткупот била „испрана“ преку три лажни консултантски договори со „Чаптекс холдингс“, компанија контролирана од страна на грчкиот посредник Димитрис Кондоминас. „Во време на потпишувањето на договорите, услугите кои ги предвидувале веќе биле исполнети, па затоа компанијата на Контоминас не требало да даде никакви услуги. Откако договорите биле напишани и потпишани, „Чаптекс“ веднаш издала фактури за целосната сума предвидена и ги наплатила парите. Договорите биле направени со стар датум за да се сокрие недостигот од легитимна бизнис цел“, пишува во обвинението.
Севкупно, обвинетите направиле шест лажни договори со компании контролирани од страна на Кондоминас. Кондоминас, инаку, ја почна изградбата на една од барокните згради во центарот на Скопје, кои се дел од преслекувањето на градот со проектот Скопје 2014. Тој поседува и други доходовни бизниси во Македонија.
Како што и претходно објави НОВА, македонското обвинителство исто така спровело опсежна истрага во која биле вклучени повеќе органи на прогонот меѓу кои Управата за спречување перење пари и финансирање тероризам и Управата за јавни приходи. Македонското обвинителство поседува и стотици документи, до кои дојде НОВА, со докази за префрлани пари од сметките на холдинг компанијата на Македонски телеком, „Каменимост комуникации АД Скопје во ликвидација“.
На 27 август 2008 година, по иницијатива на Управата за спречување на перење пари и финансирање тероризам, Јавното обвинителство предлага, а истражниот судија од Основниот суд Скопје 1 донесува решение за заплена на пари и привремено стопирање на трансакција на компанијата „Камени мост комуникации АД Скопје во ликвидација“.
„Како индиции за сомнителни трансакции, во предлогот се наведени околностите дека најголем дел од паричните приливи на ‘Каменимост комуникации АД’ се по основ на дивиденди од ‘Македонски телекомуникации’, големи износи на средства кои ‘Каменимост комуникации’ ги орочува на своја сметка, а при тоа во ноември 2005 година е покрената постапка за ликвидација“, се вели во решението. Управата за спречување перење пари пронашла и докази за исплата на близу 7 милиони евра за консултантски услуги во периодот од 2001 до 2005 година, за кои се сомнева дека воопшто не биле извршени.
Во прилог на тоа дека македонските власти биле запознати со детали од оваа афера говори и разговорот во една од “бомбите”на опозицијата меѓу Мартин Протугер и Гордана Јанкуловсла околу тоа како да се координираат со обвинителот Зврлевски за како што вели Протугер заедничка стратегија. Овој разговор меѓу другото е уште еден доказ за противзаконски упад на извршната власт во работата на правосудните органи. Со оглед на мандатот на специјалниот обвинител овој телефонски разговор од “бомбите”дава за право специјалниот обвинител да го преземе случајот од фиоките каде што лежи повеќе години затворен.
Во 2008 година македонското МВР поднесува кривична пријава за злоупотреба на службената должност против тројца поранешни директори на Македонски телекомуникации, Атила Сендреи, Ролф Плат и Золтан Кишијус, како и против потписникот на сметката на кипарската „Чаптекс“, Михаил Кефалојанис. Но, Кефалојанис подоцна е изземен од обвинение.
