Како земја-кандидат за членство во Европската Унија, Македонија е обврзана да ја усогласи својата регулатива со европското законодавство. Директивите на ЕУ јасно бараат построга, а не полабава контрола на набавката и следењето на муницијата. Исто така, земјата ја има ратификувано меѓународната Договор за трговија со оружје (Arms Trade Treaty – ATT), која бара секоја држава да воспостави строг надзор врз трговијата со оружје и муниција и да обезбеди целосна трага за секое парче муниција.
Министерството за внатрешни работи неодамна предложи измени во Законот за оружје со кои ќе се дозволи лиценцираните сопственици на огнено оружје да купуваат муниција без претходно одобрение од надлежните институции. Наместо тоа, ќе можат директно да набавуваат муниција од овластените продавачи.
„Оваа измена сериозно ја загрозува јавната безбедност и е во спротивност со европските стандарди и меѓународните обврски,“ предупредуваат од ЦИВИЛ – Центар за слобода.
Во време кога европските институции инсистираат на построга контрола врз оружјето и муницијата, неодамнешната иницијатива на Министерството за внатрешни работи на Северна Македонија да се либерализира набавката на муниција за цивилни лица предизвика сериозна загриженост кај експертската и граѓанската јавност. Наместо сегашната обврска за претходно одобрение од надлежните органи, предложените измени предвидуваат секој лиценциран сопственик на оружје да може директно да купува муниција од овластените продавачи.
Што се крие зад оваа измена, какви се аргументите за и против, и зошто организациите за човекови права и безбедност предупредуваат дека станува збор за многу опасен чекор?
Досега, секој граѓанин кој поседува легално регистрирано оружје требаше да обезбеди одобрение од надлежниот орган пред да купи муниција. Со новиот предлог, ова одобрение ќе се укине, а купувањето ќе биде директно и на принципот „еден на еден“ со овластените трговци.
Според Министерството за внатрешни работи, целта е да се поедностави процедурата за легалните сопственици на оружје, кои веќе поседуваат дозволи и важат за проверени лица.
ЗОШТО ЕКСПЕРТИТЕ ПРЕДУПРЕДУВААТ?
Според организациите како ЦИВИЛ и меѓународната коалиција за контрола на оружјето (Control Arms Coalition), укинувањето на контролата за набавка на муниција го укинува и единствениот ефикасен механизам со кој државата ја следи количината и движењето на муницијата кај цивилните лица.
Тоа создава сериозни ризици од злоупотреба: Криминални структури и нелегална трговија: Со помалку контрола, се зголемува можноста организирани криминални групи или поединци да се снабдат со големи количини муниција. Зголемен ризик од насилни инциденти: Полесниот пристап до муниција може да доведе до повеќе случаи на семејно насилство со фатален исход, вооружени пресметки и злоупотреби. Терористички ризици: Во ситуации на политичка нестабилност, радикални групи би можеле полесно да се вооружат.
Еден од најсилните аргументи против измената е фактот што таа директно е во спротивност со европските директиви и меѓународните обврски на Северна Македонија.
Како земја-кандидат за членство во Европската Унија, Македонија е обврзана да ја усогласи својата регулатива со европското законодавство. Директивите на ЕУ јасно бараат построга, а не полабава контрола на набавката и следењето на муницијата.
Исто така, земјата ја има ратификувано меѓународната Договор за трговија со оружје (Arms Trade Treaty – ATT), која бара секоја држава да воспостави строг надзор врз трговијата со оружје и муниција и да обезбеди целосна трага за секое парче муниција.
Предлогот за измена не е само техничко прашање, туку сериозно политичко и безбедносно прашање. Последиците може да бидат повеќеслојни: Намалување на безбедноста во општеството и зголемување на ризикот од вооружени инциденти; Поткопување на довербата на граѓаните во институциите и правниот поредок; Уназадување на европската интеграција поради несогласување со стандардите на ЕУ; Можен дипломатски скандал, бидејќи ќе испадне дека државата намерно ги игнорира преземените обврски.
ШТО ВЕЛАТ ОРГАНИЗАЦИИТЕ ЗА ЧОВЕКОВИ ПРАВА И БЕЗБЕДНОСТ?
ЦИВИЛ со години се залага за строга контрола врз оружјето и муницијата. Организацијата е активна членка на глобалната коалиција Control Arms, која има советодавен статус во Обединетите Нации. Во сите владини состави до сега, вклучително и во времето на претходните министри, голем дел од препораките на ЦИВИЛ беа прифатени и имплементирани.
Овој пат, сепак, власта избира поинаков пат, заобиколувајќи ја експертската јавност и меѓународните партнери. Според ЦИВИЛ, ова е преседан кој може да ја отвори вратата за сериозни злоупотреби и долгорочни последици.
ЦИВИЛ апелира до Владата и Министерството за внатрешни работи да ја преиспитаат иницијативата, да ја вклучат експертската јавност во процесот и да се усогласат со европските и меѓународни стандарди.
Текстот е сопственост на Фронтлајн.мк