Воздушната одбрана долго време е препознаена како една од клучните слабости на земјите-членки на НАТО. Европската унија, исто така, ги охрабрува земјите да потрошат дел од 150-те милијарди евра од „SAFE“ заемите за зајакнување на воздушната одбрана. Проблемот, сепак, е што голем дел од овие пари се наменети за екстремно скапо оружје.
POLITICO
Евтини руски беспилотни летала, направени од дрво и полистирен (стиропор), влегоа во полскиот воздушен простор оваа недела и беа соборени од воени системи вредни милиони долари. Инцидентот јасно го истакна недостатокот на соодветна подготовка на НАТО за справување со вакви закани. Околку 19 беспилотни летала влетале во Полска завчера, што беше оценето како политички и воен тест од Русија. „Многу е добро што Полска ги откри и собори дроновите“, изјави Улрике Франке, виша политичка соработничка во Европскиот совет за надворешни односи.
Украинците соборуваат најмалку 80 отсто од беспилотните летала, НАТО собори 4 од 19
Сепак, одговорот на НАТО беше значително помалку ефикасен од оној што Украина редовно го покажува. НАТО успеа да собори само четири дронови, додека Киев обично бележи стапка на пресретнување од 80 до 90 отсто, и тоа во услови на многу помасовни напади.
Франке, исто така, го истакна огромниот јаз помеѓу евтината руска опрема и прескапиот воен одговор на НАТО: „Зарем секој пат ќе испраќаме Ф-16 и Ф-35? Тоа не е одржливо. Треба да бидеме подобро опремени со системи против беспилотни летала“.
Заканата што ја претставуваа беспилотните летала беше многу реална. Пет од беспилотните летала беа на директен пат кон база на НАТО пред да бидат пресретнати од холандски борбени авиони „Локид Мартин Ф-35“. Наводно во операцијата учествувале и авион за полнење гориво на НАТО, италијански извидувачки авион и германски систем за воздушна одбрана „Патриот“.
Се работи за опрема вредна милијарда долари што била активирана за да се запрат евтините руски беспилотни летала „Гербер“ – копии на иранскиот „Шахед“, чие производство се проценува дека чини околу 10.000 долари за еден.
Евтин упад, скап одговор
Евтиниот упад предизвика одговор на највисоко ниво. Полска се повика на Член 4 од договорот за НАТО, кој бара итни консултации меѓу членовите на алијансата. И Полска и Латвија го затворија својот источен воздушен простор, а НАТО наводно разгледува „одбранбени мерки“.
Британскиот министер за одбрана Џон Хили најави дека ќе побара од военото раководство информации за тоа како Лондон може да помогне во зајакнувањето на воздушната одбрана на НАТО над Полска, а Украина исто така понуди помош. „Полска побара одредена поддршка, вклучително и континуирано внимателно следење, поголем разузнавачки надзор и извидување и поголема воздушна одбрана“, изјави функционер на НАТО.
Воздушната одбрана долго време е препознаена како една од клучните слабости на земјите-членки на НАТО. Европската унија, исто така, ги охрабрува земјите да потрошат дел од 150-те милијарди евра од „SAFE“ заемите за зајакнување на воздушната одбрана. Проблемот, сепак, е што голем дел од овие пари се наменети за екстремно скапо оружје.
Самиот украински претседател Володимир Зеленски нагласи дека американските системи „Патриот“ МИМ-104 и француско-италијанскиот „SAMP/T“, вредни стотици милиони долари, не се рационална опција за борба против евтини руски камикази дронови. Украина не користи таква опрема против бранови руски дронови, туку развила свои, евтини контрадронови за соборување на заканите.
Прашањето беше иницирано и во четврток за време на состанокот меѓу генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, и амбасадорите на ЕУ во Брисел. Многу учесници изразија загриженост дека реакцијата на инцидентот ја истакна неподготвеноста на Западот, заклучувајќи дека војските на НАТО не можат рутински да го користат Ф-35 за пресретнување на вакви закани. „Самиот Руте заклучи дека тоа е така, и никој не се спротивстави“, рече еден дипломат.
Нови лекции и стари предизвици
Чарли Салониус-Пастернак, извршен директор на тинк-тенкот „Nordic West Office“, верува дека приспособувањето на соодветниот одговор на НАТО на масовно произведената, евтина руска опрема требало да се направи одамна.
„Дали постојат лекции за тоа како да се следат и соборуваат многу евтини беспилотни летала кои не вклучуваат мултимилионска ракета? Секако, но тоа не е нова лекција“, рече Салониус-Пастернак, прашувајќи: „Што направи европскиот политички естаблишмент во врска со тоа?“
Некои од европските одбранбени гиганти се обидуваат да се приспособат. Шведскиот „Сааб“ неодамна претстави евтина ракета наречена „Нимбрикс“ за неутрализирање на мали дронови, додека Франција нарача развој на ласерски систем против дронови. Сепак, помалите, иновативни компании се борат тешко се пробиваат на пазарот.
Неверојатната брзина со која се развива технологијата
Улрике Франке истакна два главни предизвици: потребата од слоевита одбрана и неверојатната брзина со која се развива технологијата. Токму ова е пристапот што го користи Украина, комбинирајќи електронски контрамерки со масовно производство на илјадници дронови-пресретнувачи месечно.
Ова ќе бара промена во методите на набавка, според поранешниот началник на францускиот Генералштаб за одбрана, генерал Тиери Буркхард: „За одредена опрема, веројатно е подобро да се купува во серии од 10, 15, 20 или можеби 50. Не е важно ако компанијата што ја развива не може да ја одржува 20 години, бидејќи за една година, таа или ќе биде мртва на бојното поле или ќе биде застарена“.
Текстот е сопственост на Политико