Вселенскиот телескоп Хабл ја забележа најоддалечената поединечна ѕвезда што некогаш воопшто била забележана, блескајќи на 28 милијарди светлосни години од нас. А ѕвездата би можела да биде помеѓу 50 и 500 пати помасивна од нашето Сонце и милиони пати посветла, јавува Си-Ен-Ен.
Тоа е досега најдалечното откривање на ѕвезда, од 900 милиони години по големата експлозија. Астрономите и дадоа прекар на ѕвездата Ерендел, изведен од староанглиските зборови што значат „утринска ѕвезда“ или „светлина во подем“.
Студија со детали за наодите објавена во средата во списанието Nature.
Оваа опсервација го соборува рекордот поставен од Хабл во 2018 година кога забележа ѕвезда што постоела кога универзумот бил стар околу четири милијарди години. Ерендел е толку оддалечен што на ѕвездената светлина и требаа 12,9 милијарди години да стигне до нас.
Ова набљудување на Ерендел може да им помогне на астрономите да ги истражат раните години на универзумот.
„Додека гледаме во космосот, гледаме и назад во времето, така што овие екстремни набљудувања со висока резолуција ни овозможуваат да ги разбереме градежните блокови на некои од првите галаксии“, рече коавторот на студијата Викторија Стрит.
„Кога е емитирана светлината што ја гледаме од Ерендел, Универзумот бил стар помалку од милијарда години; само 6% од неговата сегашна старост. 13 милијарди години и беа потребни на светлината да стигне до нас, Универзумот се прошири така што сега е оддалечена неверојатни 28 милијарди светлосни години“.
Сите ѕвезди што ги гледаме на ноќното небо постојат во нашата сопствена галаксија Млечен Пат. Неверојатно моќните телескопи можат да видат само поединечни ѕвезди во најблиските галаксии. Но, далечните галаксии изгледаат како заматување на светлината измешана од милијардите ѕвезди што ги содржат.
Но, гравитационите леќи, кои беа предвидени од Алберт Ајнштајн, овозможуваат подлабоко гледање во далечниот универзум. Гравитационата леќа се јавува кога поблиските објекти делуваат како лупа за далечни објекти. Гравитацијата во суштина ја искривува и ја зголемува светлината на далечните позадински галаксии.
Кога светлината поминува блиску до масивни објекти, таа следи крива околу тој објект. Ако тој објект е помеѓу Земјата (или во овој случај Хабл) и далечниот извор на светлина, тој всушност може да отклони и да ја испрати светлината кон нас, делувајќи како леќа за да го зголеми нејзиниот интензитет.
Во овој случај, порамнувањето на масивно јато галаксии делуваше како лупа и ја засилуваше светлината на Ерендел илјадници пати. Оваа гравитациска леќа, комбинирана со девет часа набљудување на Хабл и меѓународен тим астрономи, создаде слика која соборува рекорд.
„Нормално на овие растојанија, цели галаксии изгледаат како мали дамки, со светлина од милиони ѕвезди кои се спојуваат заедно“, вели водечкиот автор Брајан Велч, астроном од Универзитетот Џон Хопкинс во Балтимор.
„Галаксијата во која е сместена оваа ѕвезда е зголемена и искривена од гравитационите леќи во долга полумесечина што ја нарековме Лакот на изгрејсонцето“.
За да се осигура дека ова е навистина една ѕвезда, наместо две лоцирани многу блиску една до друга, истражувачкиот тим ќе го користи неодамна лансираниот вселенски телескоп Џејмс Веб за да го набљудува Ерендел. Веб исто така може да ги открие температурата и масата на ѕвездата.
„Со Џејмс Веб, ќе можеме да потврдиме дека Ерендел навистина е само една ѕвезда, а во исто време да измериме за кој тип на ѕвезда се работи“, рече коавторот на студијата Суне Тофт, водач на Центарот за космичка зора и професор на Нилс. Институтот Бор во Копенхаген, во соопштение. „Веб дури ќе ни овозможи да го измериме неговиот хемиски состав. Потенцијално, Ерендел би можел да биде првиот познат пример за најраната генерација на ѕвезди во Универзумот“.
Астрономите сакаат да дознаат повеќе за составот на ѕвездата бидејќи таа е формирана рано по почетокот на универзумот, долго пред универзумот да биде исполнет со тешки елементи создадени од смртта на масивните ѕвезди.
Веб би можел да открие дали Ерендел во голема мера е направен од исконски водород и хелиум, што ја прави ѕвезда од популацијата III — за ѕвездите се претпоставува дека постојат непосредно по големата експлозија.
„Ерендел постоеше толку одамна што можеби ги немаше сите исти суровини како ѕвездите околу нас денес“, рече Велч. „Проучувањето на Ерендел ќе биде прозорец кон ерата на универзумот со која не сме запознаени, но тоа доведе до се што знаеме. Како да читавме навистина интересна книга, но почнавме со второто поглавје, а сега ќе имаме шанса да видиме како сето тоа започна“.
И телескопот Веб може да им помогне на астрономите да пронајдат уште подалечни ѕвезди отколку што може да најде Хабл.
„Со Веб, можеби ќе видиме ѕвезди дури и подалеку од Ерендел, што би било неверојатно возбудливо“, рече Велч.
(Си-Ен-Ен сторија)