Митко Гогов е поет, концептуален уметник и граѓански активист. Организатор на многу културни настани и доста активен по социјалните мрежи. Поетскиот маратон и сите оние пропратни активности и настани кои случајно или не, го надополнуваат неговиот календар. Во родниот крај Струмица каде што го правевме овој разговор, Гогов важи за бунтовник, човек кој твори и гласно размислува.
НОВА: Во твојата книга „ Ледена вода“ го отсликуваш токму тоа – твојот живот и градењето на човечките односи…
Гогов: Се додека си адолесцент – бунтовник, бунтовништвото има смисла, но доколку како возрасен се однесуваш како бунтовник, според мене не е рационално. Бунтовништвото го сметам како еден внатрешен порив да го изразиш своето мислење кон одредени општествени случувања и настани или како поттик за будење на внатрешната смисла за креативност и имагинација.
НОВА: Наспроти човечките односи, каде се општествените вредности?
ГоговЧовечките односи зависат од тоа како ни се наметнати општествените вредности, како и од индивидуалниот развој на човекот. Ако човечките односи сметаме дека започнуваме да ги градиме ние, со нашите гестови, со нашиот начин на воспитување и култура, тогаш општествените вредности генерално би требало да зависат од заедницата во која живееме, но со оглед на тоа дека живееме во помалку развиено општество, сметам дека имаме уште многу да работиме на тој план.
НОВА: Ако велиш дека материјалното не е во доменот на твоите вредности во оваа општество, како опстојуваш, како егзистираш?
Гогов: Најголемиот дел на егзистенција зависи од пензијата на мајка ми, не сум вработен, па така најчесто грбот на мајка ми е тој што јa држи мојата глава и куќата генерално.
НОВА: Доколку ти се понуди полесен начин на егзистенција ќе влезеш ли во јадрото на матрицата?
ГоговЗависи за какво јадро зборуваме, јас цел живот говорам за поголема вклученост на граѓаните во она што знаат да го работат, од тој аспект години наназад се занимавам со граѓански активизам со невладиниот сектор, со развојот на културата генерално преку сите можни дисциплини, па така одговорот би бил ДА доколку ми се понуди да работам на право место каде што ќе се занимавам со вистински културни вредности. Секако дека би сакал да бидам дел од тоа јадро или матрица, но доколку зборуваме за квази вредности, за промовирање на кич и шунд, тогаш не би сакал да бидам дел од такво некое комерцијално турбо фолк јадро, кое го деградира и она што на некој начин човештвото го развило.
НОВА: Има ли таков простор во моментов за градење на вистински вредности?
ГоговСекогаш има простор. Некогаш бил поддржан од матрицата, некогаш не бил, но најчесто зависи што како индивидуа ти можеш да придонесеш. Ако имаш изградено одредени вештини, знаење за работите кои сакаш да ги промовираш, со цел да помогнеш во градење на едно позитивно општество, тогаш индивидуалното вклучување е клучот за подобрување на самиот себе и околината во која живееш.
НОВА: Како граѓански активист до каде стигнува твоето ехо, има ли вистински ефект или останува само на задоволување на внатрешното его?
Гогов: Секогаш можеме да ги гледаме двете страни, и позитивните и негативните со нашето вклучување. Ако зборуваме за негативните страни , ете како има простор за подобрување, ете како граѓаните можат да бидат повеќе вклучени во тоа што се нарекува граѓански активизам, затоа што за да бидеш граѓански активист најпрво треба да се чувствуваш како граѓанин на една заедница, а потоа да имаш желба неформално да се вклучиш во заедницата и да помогнеш, без разлика за која страна зборуваме. Граѓанскиот активизам е одговор на еволуцијата на граѓанската свест, но овде не сакам да се вклучам во контекст на протести и контра протести, повеќе во духот на она „биди промената што сакаш да ја видиш“.
НОВА: Велиш, за да бидеш граѓански активист, треба да се чувствуваш како граѓанин. Се чувствуваш ли како слободен граѓанин на ова општество?
Гогов: Делумно. Гледам работи кои можам да ги променам во заедницата, доколку во животот и во иднина ми се пружат можности да делувам локално, а да размислувам глобално, мислам дека би можел да бидам целосно разбран како граѓанин, но доколку пасивноста на народот оди контра на моите визии тогаш не гледам ефект од сето тоа.
НОВА: Како гледаш денеска на граѓанскиот активизам?
Гогов:За жал, граѓанскиот активизам и невладиниот сектор во Македонија се перципира како партискиот модел на размислување, така да граѓаните се дел од одредени партии, а со тоа и дел од невладини организации. Граѓанскиот сектор и невладиниот по дефиниција е нешто многу поразлично од тоа. Ако гледаш дека можеш да бидеш промената во својата улица, тогаш комуницираш со своите соседи и тогаш правите подобро за вашата улица. Ако одиме хронолошки по таа линија, ако можеш да направиш промена по своја сопствена желба во твојата улица, тогаш можеш да направиш промена и во твојот реон, во твојот град, и во твојата држава, но тоа да биде исклучиво по желба на приклучување на граѓани со кои делиш исто мислење за промена. Тоа е всушност граѓанскиот активизам, доколку се сведе на хонорари, молење по амбасади и европски фондови за помош и поддршка на личните иницијативи, тогаш станува капиталистички модел на граѓански активизам.
НОВА: Ви претставува ли препрека што одредени структури ги делат граѓанските здруженија на провладини и соросоидни?
Гогов Тоа е сериозен проблем кој сакајќи или не, е вметнат во нашиот систем уште од самото формирање на нашата држава, така да луѓето мислат дека толку многу е нормално како што влегуваат во политичките партии да го прават истото и во невладините организации. Тоа не е вистински модел на невладиниот сектор и граѓанскиот активизам, туку напротив треба да се приклучиш кон невладино здружение со кое ги имаш истите интереси, но да не бидам погрешно сфатен, не говороам овде за политички интереси, туку за суштински и базични.
НОВА: Која е вашата најголема активност како невладин сектор?
Гогов:100 илјади поети е нешто што мене најмногу лично ме мотивира да бидам граѓански активист затоа што ова е едно глобално движење кое годинава по четврти пат ќе се случи во светот, манифестација што во еден ист ден се одржува во повеќе од 800 градови низ светот и околу 100-тина држави. Се работи за движење кое ги обединува сите поети кои пишуваат социјална ангажирана поезија. И на тој исти ден можеме да пишуваме за геноцидот што се случува, за војните што ни се случуваат, за полициската бруталност, за убиствата на млади деца, за сите општествени проблеми кои не среќаваат секојдневно, а ние ги одминуваме. Така што, глобалното движење 100 илјади поети за промена, ќе се случи на 27 септември, и тоа е една иницијатива која ме тера да ги обединувам луѓето од мојата фела, а мотив плус ми претставува и присуството на Мајкл Ротенберг и Тери Керион годинава во Македонија .
НОВА: Во неформален разговор ми имаш кажано дека културата претставува основа на живеење и градење на човековите права. Кои суштински човекови права ги имаме денес.
Гогов: Оние што отсекогаш ги имал човекот. Секако дека глобално наспроти сите војни што се случуваат, културата како модел на општеството, била нишка која постепено се развива.Во моментот ни се наметнува едно пригушено живеење и самата култура е таква, искомерцијализирана, наменска. Мислам дека има простор во иднина за развој на алтернативната култура, субкултурата, независната културна сцена каде се повеќе луѓе ќе бидат вклучени и ќе дадат автентичен израз со кој ќе зборуваат јавно за сите работи кои не мачат.
НОВА: Ќе споделиш ли со нас едно нешто на културно ниво што се движи во правилен контекст?
Гогов: Барем сум среќен што сите оние манифестации започнати пред триесетина години опстојуваат и се уште се јадро за обединување на луЃето кои се занимаваат со култура. Не би именувал конкретно зошто сметам дека има многу работи кои треба да се променат, само би кажал дека треба да се променат културните институции, целиот тој нивен стратешки концепт на дејствување, целата нивна културна програма, со што би им се дал еден значаен простор на младите.
НОВА: Кога сме кај контекстот, ти си и творец на здружението „Контекст“ , на културно поле кон што целите, што сакате да придвижите?
Гогов: Минатата година го отворивме Здружението за развој на култура и култури наследства, а во последната година успеавме да реализираме десетина промоции на млади современици од Македонија кои се актуелни на македонската и европската сцена со нивните дела, успеавме да донесеме украинска поетеса, успеавме да направиме неколку поетски читања во неколку градови, а најверојатно ќе се движиме и кон литературата, затоа што таму најверојатно не гледаме потреба за голема финансиска поддршка.
НОВА: Може ли уметноста да биде под влијание во контекст на финансиските потреби?
Гогов: Отсекогаш постоеле два вида на уметност. Уметност која се гради од власта, која е под покровителство и се промовира од страна на власта како и кога постоела уметност на робовите на општеството – маргинализираната уметност, која пак ако гледаме историолошки отсекогаш била уметност која го говорела она што денес ни се случува. Можеби поддржувам некои од уметниците на власта, но секогаш би стоел повеќе за оние кои зборуваат не буквално против власта, туку против чекорите на власта, односно уметниците кои зборуваат со помош на нивниот уметнички израз.
НОВА: Нормално ли е да има релација власт – уметност?
Гогов: Релација власт – уметност мора да има бидејќи мора да постои власт – култура, односно мора да постои институција која владее со општеството, а со тоа да биде и подржувач на сите форми на култура.
НОВА: Доколку се случи да не биде само подржувач туку се наметнува со својата моќ во насока на остварување на некои други свои цели?
Гогов: Тогаш е црвен аларм, се повеќе уметници би нашле закрила во тоа, а маргиналната група на уметници би била во бедна состојба и ќе нема средства да го изрази тоа што го сака.
НОВА: Има ли разлика помеѓу Орвеловата 1984 и Македонија 2014?
Гогов: Има разлика, но суштината и проблемот е се уште ист.
НОВА: Зошто е така?
Гогов: Затоа што се уште владеат фамилијарни врски кои штетат на развојот на одредени институции, се уште владеат партиски врски кои штетат на политиката и на општеството генерално.