Виралниот колаж е учебнички пример за дезинформација преку претерување. Адолф Хојзингер навистина бил висок офицер во Вермахтот и, две децении подоцна, претседател на Воениот комитет на НАТО – највисокото советодавно воено тело на Алијансата. Тој никогаш не бил „претседател“ или „командант“ на НАТО; такви позиции не постојат. Целта на мемето не е историска точност – туку да се залепи етикетата „нацист“ на НАТО/ЕУ и со тоа да се труе јавното доверие во трансатлантските институции.
Џабир ДералаВо соработка со Тимот на ЦИВИЛ за мониторинг на хибридните закани (ЦХТМ)
Фејсбук објава на социјалните мрежи во Северна Македонија тврди дека заокружениот човек на двете фотографии е истото лице, Адолф Хојзингер – „шефот на Генералштабот на Хитлер,“ кој подоцна станал „претседател/командант на НАТО,“ и со тоа се инсинуира дека денешните НАТО/ЕУ се обележани со нацизам. Дополнително, објавата го поврзува овој наратив со Украина и со мигрантите. Тврдењето меша неколку факти со претерувања за да изгради дискредитација преку вина по асоцијација.
Проценка на ризик [СРЕДЕН]
Што е вистина, а што не
Да, лицето на фотографиите е Адолф Хојзингер. Тој бил висок офицер на Вермахтот за време на Втората светска војна (шеф на оперативниот оддел во Генералштабот на армијата). Кон крајот на војната кратко време дејствувал како шеф на Генералштабот; да се нарече долгорочен „шеф на Генералштабот на Хитлер“ е погрешно.
По војната, Хојзингер ѝ служел на Западна Германија и на НАТО и станал првиот Инспектор-генерал на Бундесверот (1957–61). Во април 1961 година бил назначен за претседател на Воениот комитет на НАТО – највисокиот воен советодавен орган – и ја извршувал оваа функција до 1964 година. Тој не бил „претседател“ или „командант“ на НАТО, такви позиции не постојат.
Политичките одлуки на НАТО ги носи Северноатлантскиот совет и со нив раководи цивилен Генерален секретар; воените операции ги водат стратегиските команданти (на пр. SACEUR). Претседателот на Воениот комитет е највисокиот воен советник – а не политички лидер. (Линк до структурата на воената команда на НАТО)
Меѓу другото, еве краток цитат од италијанскиот проверувач на факти Open: „Хојзингер навистина бил дел од НАТО, но никогаш не бил негов претседател.“
Од каде доаѓа овој наратив?
Многу е индикативно што тезата „Хојзингер = претседател на НАТО“ кружи со години на различни јазици.
Во 2016 година, англискиот блог познат по пласирањето теории на заговорот Now The End Begins објави напис со наслов „Адолф Хојзингер, Хитлеровиот началник на Генералштабот, никогаш не бил гонет и потоа станал лидер на НАТО.“
Во 2017 година, уште повеќе блогови и објави на социјалните мрежи ја поврзаа врската „Хитлер–НАТО,“ а беа разобличени во август 2022 година од италијанскиот проверувач на факти Open.
Во април 2024 година, нов бран мемиња стана вирален. Snopes тогаш напиша дека е точно за воениот чин и подоцнежната НАТО функција на Хојзингер, но погрешно за насловот и импликациите.
Денес, тврдењето повторно се рециклира од анти-НАТО страници и сензационалистички портали во Италија, Шпанија и други земји, и често се вбризгува во регионални ФБ групи и Телеграм канали, вклучувајќи ги и на Балканот.
Зошто сега? Пропагандната цел
Прикажувањето на НАТО и ЕУ како продолжение или спонзори на нацизмот е стандарден прокремљовски наратив што се користи за делегитимирање на западните институции и за оцрнување на поддршката за Украина. EUvsDisinfo, RAND и Atlantic Council се дел од меѓународните организации кои повеќепати ја документирале оваа тактика: етикетата „нацисти“ се користи за демонизација на противници и за оправдување на руската агресија. (EUvsDisinfo, RAND Corporation, Atlantic Council)
Мемето со Хојзингер совршено се вклопува во овој шаблон: избира историска личност, ја преувеличува неговата улога во нацистичката ера, ја зголемува неговата НАТО функција во „претседател/командант,“ а потоа сугерира дека НАТО/ЕУ се идеолошки компромитирани — со што се сее сомнеж за западната безбедносна поддршка и европската интеграција.
Факти
- Кој: Адолф Хојзингер (1897–1982), висок офицер во Вермахтот; ја преживеа војната; подоцна ѝ служеше на армијата на Западна Германија.
- НАТО улога: Претседател на Воениот комитет, 1961–1964 (највисок воен советник на НАТО; не политички или врховен командант).
- Не постои титула „Претседател на НАТО“. Политичко водство = Генерален секретар; одлуки = Северноатлантски совет.
Како се манипулира со фактите
- Преувеличување на титулата: Од „Претседател на Воениот комитет“ го надградува во „Претседател/Командант,“ имплицирајќи контрола врз НАТО.
- Вина по асоцијација: Се користи неговата воена функција за оцрнување на денешните институции.
- Врзување на наратив: Се прикачува на поширокиот наратив „НАТО/ЕУ = нацисти,“ што се турка од прокремљовските канали од 2014 година и е турбо-засилен по 2022 година.
Виралниот колаж е учебнички пример за дезинформација преку претерување. Адолф Хојзингер навистина бил висок офицер во Вермахтот и, две децении подоцна, претседател на Воениот комитет на НАТО – највисокото советодавно воено тело на Алијансата. Тој никогаш не бил „претседател“ или „командант“ на НАТО; такви позиции не постојат. Целта на мемето не е историска точност – туку да се залепи етикетата „нацист“ на НАТО/ЕУ и со тоа да се труе јавното доверие во трансатлантските институции.
Препорачана претпазливост
Овие наративи се присутни со [НИЗОК до СРЕДЕН] интензитет, но инфраструктурата за нивно засилување постои и бара внимателно следење. Постојат неодамнешни објави што експлицитно ја обвинуваат ЕУ/НАТО за „неонацизам“ или фашизам, но тие се далеку од тоа да бидат големи вирални бранови.
Сепак, ЕУ и НАТО = нацисти или неонацисти е дел од активна пропагандна операција и овие објави релативно лесно се наоѓаат, што носи ризик да бидат дополнително засилени. Затоа, ЦИВИЛ препорачува мониторинг за да се фати моментот ако и кога овие содржини ќе станат широко распространети во ФБ групите и Телеграм каналите со голем број следбеници.
Неодамнешни наоди – Што е активно сега?
[СРЕДЕН] Српски канал на Телеграм (јавен канал) – „Nacisti > NATO > SNS“
Српскиот Телеграм канал „Code 17“ има повеќе неодамнешни објави што го поврзуваат зборот „Nacisti“ (нацисти) со НАТО/КФОР, како на пример „Nacisti > NATO > SNS,“ или тврдењето „Ranjeni nacisti iz NATO/KFOR“ („Ранети нацисти од НАТО/КФОР“). Овие кружат заедно со содржини од домашната политика, со што ознаката „нацисти“ се нормализира во каналот.
[СРЕДЕН] Босна и Херцеговина (видлив ФБ пост) – „EU je Hitlerov projekat“
Јавно достапна Фејсбук објава наведува дека „EU je Hitlerov projekat treći rajh“ („ЕУ е проект на Хитлер – Третиот Рајх“) и се надоврзува на дебата за членството во ЕУ и суверенитетот.
[НИЗОК] Северна Македонија – анти-ЕУ/НАТО ФБ група
Активна е јавна ФБ група со наслов „Референдум против членство на Р. Македонија во ЕУ и НАТО“. Иако не секоја објава користи „наци“ реторика, тоа е простор каде што вакви врамувања често се појавуваат или засилуваат.
[НИЗОК] Регионален медиумски екосистем (постојано рециклирање)
Српските портали (пр. Webtribune и слични) одржуваат постојано темпо со содржини со Втората светска војна/Хитлер кои потоа се користат во социјални медиуми за оцрнување на ЕУ/Западот. Иако не сите се нови, тие редовно се ажурираат и циркулираат во текот на септември.
Заклучоци и поуки: Ознаката „НАТО/ЕУ = нацисти“ е кремљовска пропагандна шема
Наци етикетата („ЕУ е проект на Хитлер,“ „НАТО/КФОР = нацисти“) е присутна токму сега во јавно достапни извори (Телеграм Србија; ФБ објави поврзани со регионот).
Во Северна Македонија, експлицитно „наци“ етикетирање минатата недела (15-21 септември) е помалку видлива во мејнстрим просторот, но инфраструктурата е активна (анти-ЕУ/НАТО групи).
Српската Телеграм-сфера останува клучен канал за груби „наци“ етикети врз НАТО, кои потоа одекнуваат на ФБ/ТикТок/Јутуб.
Ознаката „ЕУ или НАТО = нацисти“ е очигледно кремљовска пропагандна шема што со години се создава и вбризгува во јавната комуникација на европските земји.
Во овој извештај гледаме како повторно се појавува на српски канали на Телеграм („Nacisti > NATO > SNS“) и ФБ објави („EU je Hitlerov projekat“).
Информативниот простор во Северна Македонија е изложен на напади преку јавни ФБ групи што се против членството во ЕУ/НАТО, како „Референдум против членство на Р. Македонија во ЕУ и НАТО.“
Овој наратив не е случајна бучава – тоа е пресметан обид да се поткопа довербата во евроатлантските институции и да се ослаби демократската отпорност. Ова не се безопасни искривувања на историјата, туку намерна употреба на дезинформациите, создадени да ги поделат општествата и да ја нарушат довербата во ЕУ и НАТО. Разоткривањето и спротивставувањето на таквата пропаганда не е само прашање на историска точност, туку неопходен чин на одбрана на вистината, стабилноста и иднината на Европа.
Текстот е сопственост на ЦивилМедиа.мк