Најголемиот удар врз правната сигурност доаѓа од одлуката прекршокот да го плаќа сопственикот на возилото, без разлика кој го возел. Тоа отвора лавина од проблеми: семејствата со повеќе возачи се во хаос, фирмите со службени возила се оставени сами да утврдуваат вина, приговорот е речиси невозможен без комплицирана судска постапка, сопственикот станува „жртвен јарец“ за туѓ прекршок. Во многу држави постои механизам за идентификација на возачот. Кај нас – наместо решение, избрана е најлесната казнена опција.
Дестан Јонузи
Улиците на Скопје и останатите градови не се исти. Не затоа што станаа побезбедни, туку затоа што станаа дел од најмасовниот систем за надзор и казнување што некогаш го вовела државата. „Безбеден град“ – овој звучен проект кој долго се најавуваше – за само половина ден откри речиси 65.000 прекршоци. Бројка што повеќе личи на резултат од голема полициска акција, отколку на прв ден од пробен период.
Но зад цифрите, зад камерата и зад секој регистриран прекршок се крие многу поголема приказна – приказна за пропусти, недоследности, нејасни процедури и еден систем пуштен во сообраќаен метеж кој сам по себе е хронично нефункционален.
„65.000 прекршоци за 12 часа“ – аларм или доказ за нефункционална сообраќајна реалност?
МВР триумфално ја пласираше бројката од првиот ден, како доказ дека системот „функционира“. Но јавноста слуша нешто друго: „65.000 казни на пат“.
Покрај тоа што овој податок шокира, тој открива нешто уште поважно – дека: правилата се или масовно игнорирани, или инфраструктурата и регулативата се целосно несоодветни, или пак системот работи премногу агресивно.
Премолчено останува прашањето: Колку од тие прекршоци се резултат на несоодветно поставени камери, кратки жолти светла, лоша сигнализација или технички грешки?
СМС-казни по секоја цена: систем пуштен без народот да знае како функционира
Со пуштањето на системот, граѓаните се најдоа во нова реалност: казните пристигаат по СМС и е-mail, со рок од осум дена за плаќање половина сума.
Но државата ги постави камерите, а не ја информираше јавноста.
Како резултат: нема листа на локации, нема објаснување на постапката за приговор, нема протокол за технички грешки, нема опис што точно се снима и што се чува. Граѓаните се фактички ставени пред свршен чин.
Казнет сопственикот, а не возачот – најконтроверзната точка во новиот систем
Најголемиот удар врз правната сигурност доаѓа од одлуката прекршокот да го плаќа сопственикот на возилото, без разлика кој го возел.
Тоа отвора лавина од проблеми: семејствата со повеќе возачи се во хаос, фирмите со службени возила се оставени сами да утврдуваат вина, приговорот е речиси невозможен без комплицирана судска постапка, сопственикот станува „жртвен јарец“ за туѓ прекршок. Во многу држави постои механизам за идентификација на возачот. Кај нас – наместо решение, избрана е најлесната казнена опција.
Техничка прецизност без доказ за прецизност
МВР тврди дека камерите се калибрирани и валидни. Но јавноста не доби: сертификати за техничка исправност, податок за последна проверка, информација како се пресметува брзината, објаснување за можноста од грешка при читање регистарски таблички.
Ако во само еден ден се регистрираат 65.000 прекршоци, логично е да се постави прашањето:
колку од тие се реални, а колку последица на систем што е „ѓаволски ефикасен“, но можеби не и точен?
Казните како нов фискален инструмент
Никој не го кажува гласно, но јавноста веќе го шепоти: дали „Безбеден град“ е проект за безбедност или нов приходен извор за државата?
Се создава впечаток дека: кампањата за превенција е минимална, инфраструктурните подобрувања не постојат, опасните крстосници не се редизајнираат, но казните се автоматски, масовни и брзи.
Проект кој фаворизира казнување, а не предупредување, секогаш предизвикува сомнеж.
Особено во држава со ниска доверба во институциите.
Социјалната димензија – кого го казнува системот најсилно?
Казна од 150, 250 или 500 евра не е ист товар за сите. За едно семејство тоа е половина месечна плата.
Во вакви услови системот станува: најстрог за најсиромашните, најлесен за заобиколување за најбогатите, најнепредвидлив за оние кои ретко користат e-mail или имаат стари податоци во МВР. Социјалната неправда е очигледна.
Само за една недела – хаосот во судовите е веќе предвесник
Со толку многу прекршоци, се поставува логично прашање: Дали судовите се подготвени за илјадници приговори?
Ако камерите погрешат, па дури и минимално, правниот систем ќе се соочи со лавина случаи – лавина што МВР не делува дека ја предвидело.
АЛИЈАНСА ЗА АЛБАНЦИТЕ РЕАГИРА: „Проектот ‘Safe City’ уште го игнорира албанскиот јазик
Од Алијансата за Албанците реагираат дека е „неприфатливо“ што пораките се испраќаат без албански јазик.
Од партијата истакнуваат дека ова не е изолиран случај, туку повторување на истата институционална игноранција кон албанскиот јазик, кој според законот мора да биде еднакво застапен во сите државни служби.
Алијансата го поставува и прашањето за улогата на ВЛЕН, кој го држи местото заменик-министер за внатрешни работи.
„Ако ВЛЕН тврди дека ги претставува Албанците во институциите, зошто молчи пред вакво елементарно и повторувано прекршување? Зошто не реагира што и овој проект, како и многу претходно, го игнорира законскиот обврзувачки статус на албанскиот јазик?“ – стои во нивната реакција.
Од Алијансата додаваат дека ако заменик-министерот не може да обезбеди ниту основна почит кон употребата на албанскиот јазик во институцијата што ја претставува, тогаш неговата функција не претставува заштита на правата на Албанците, туку „формален политички украс без реално влијание“.
Партијата заклучува дека прифаќањето на ваква улога од страна на коалицијата ВЛЕН претставува „потполно потфрлување“ во исполнување на очекувањата на албанските граѓани.
„Безбеден град“ не смее да стане „Стравичен град“
Проектот може да биде корисен. Може да го намали бројот на загинати. Може да ја модернизира државата. Но во моменталната форма тој носи многу повеќе прашања отколку одговори: огромни бројки без објаснување; нетранспарентност; казнување со минимална можност за одбрана; технички и правни пропусти; влијание врз најранливите граѓани
„Безбеден град“ не смее да биде систем што создава страв, туку систем што создава правда.
Текстот е соптвеност на Фронтлајн.мк