Од лидерските средби во Македонија ЕУ очекува “патоказ” или акциски план за решавање на кризата. Овој патоказ би водел до независна истрага за содржината на снимките што ги објавува СДСМ и независна истрага за настаните во Куманово. Истовремено ЕУ размислува за праќање специјален претставник во Македонија, вели за НОВА висок европски дипломат во Брисел.
Веста за идејата да се испрати специјален претставник на ЕУ во Македонија стаса од лидерот на опозицијата Зоран Заев по неговото враќање од преговорите со Груевски во Стразбург. Во првата изјава по враќањето од Стразбург тој рече дека меѓународната заедница ќе се вклучи во лидерските преговори кои се одвиваат во Скопје под медијаторство на амбасадорите на САД и на ЕУ и очекува дека меѓународната заедница ќе испрати свој претставник кој ќе биде гарант за се што ќе биде договорено на овие лидерски средби.
ЕУ, заедно со ОБСЕ и НАТО, бара политичар кој би можел да дојде во Македонија за период од барем неколку месеци во текот на кои треба да се тргне кон нормализација на состојбата. Некои земји членки бараат тој претставник да биде висок политичар, поранешен премиер или министер. Негова задача би била токму примената на “патоказот” на Груевски и Заев.
Според европскиот дипломат со кој НОВА разговараше, овие лидерски средби треба да состават “патоказ” кој води кон решение. Тоа значи дека Брисел очекува договор за условите кои треба да се исполнат за да може СДСМ да се врати во Собранието па оттаму да се бара решение за кризата и можности за вистинска независност на идната истрага.
Македонија е сега постојана точка во телата на Советот на министрите на ЕУ, особено по настаните во Куманово. Се разгледуваат сите можни инструменти и се бараат корените на оваа криза во една земја кандидат за членство, нешто што досега не се случило. Брисел најмногу надеж, барем засега, полага во преговорите кои се водат помеѓу Груевски и Заев.
Тој додава дека е многу значајно е оваа криза да добие некаква разврска до крајот на јуни за да таа не се одрази на препораката за преговори. Нашиот извор вели дека во ЕК веќе се во оптек повеќе верзии околу препораката во идниот извештај. Доколку кризата не се реши, можно е да препораката да биде “замрзната” па дури и одземена.
Инаку, настаните во Куманово го свртеа вниманието на целата меѓународна заедница кон Македонија. Викендот на 9 и 10 мај беа вистинскиот аларм дека политичката криза во Македонија може да ја внесе земјата во нестабилност. Многу прашања за кумановската епизода останаа неодговорени како на пример целта на вооружените лица кои влегле во земјата. Според дипломатот со кој разговаравме, пораките на УЧК не се доволен доказ за оваа акција на македонска територија.
“ЕУ и ОБСЕ се загрижени поради овој настан. Иако состојбата во Македонија сега е мирна, треба да се најде вистината за настанот во Куманово бидејќи досегашните објаснувања не се доволни и бидејќи тоа не смее да се повтори. Состојбата во Македонија е доволно комплексна и било каква нестабилност е тотално неприфатлива”, вели извор на НОВА од ЕУ.
Од самиот почеток на објавувањето на снимките од страна на СДСМ Европската комисија (ЕК) бара исто така незвисна истрага. Оваа европска институција испрати писмо до Јавното обвинителство чија што содржина се чува во тајност.
Но, наш извор потврдува дека ова писмо инсистира токму на независна истрага за содржината на снимките и се обидува да најде начин како тоа да се направи и каква може да биде помошта која ЕК може да ја даде. Комисијата се води од своите инструменти од политиката на проширувањето како што се поглавијата 23 и 24 од преговорите за членство кои се посветени токму на судството и фундаменталните права. Истовремено, тоа би била и гаранција дека Македонија може да ја задржи препораката за преговори.
Комесарот Јоханес Хан на 8 мај потврди дека ЕК понудила да даде поддршка и да ги обезбеди неопходните експерти кои можат да гарантираат независност на истрагата, а на одговорните во земјата е да се позанимаваат со тоа, рече Хан.