Пишува: Драган Бурсаќ
Галвестон, Тексас. Го гледам Мексиканскиот залив. Некаде долу е Америка Латина, новиот континент. Зад мојот грб сета сила на Северна Америка, која започнува ете тука со Тексас. Лево, а каде на друго место, Куба. Десно Мексико. Поглед од 10 илјади милји. На вратата на неврзаните, а во заднина неолибералниот капитализам.
Дозволувам млаката вода да ми ги лиже босите табани. Ми текнува дека урината е лек за гризнувањата на секакви душегрижнички инсекти. Топлината на водата ме асоцира на урина. Море.
А нашите мориња се поинакви. Па се преправаме дека не ни е студено кога влегуваме во нив. Од Улцињ до Пиран. Се тресеме и им довикуваме на драгите луѓе дека ни е баш тамам.
А овде не мораш да се преправаш. Навистина е млака морската вода. Па сепак, не можеш ни да пливаш. И да сакаш. Плиткото на Атлантикот се спојува со хоризонтот, а хоризонтот со крмите на огромните танкери.
„Бурсаќ, ти и жена ти морате да ја напуштите Бањалука до утрото! Не сте баш сигурни. Или попрецизно, не можеме да ви гарантираме безбедност.“
Тоа ми го кажа полицискиот инспектор в зори, во 4.25, на 8 јули 2017 година. Утрото потоа беше сончево, како што и му доликува на јули. А на јули во Бањалука изгледа не му прилегаше мојот текст „Го слави ли Бањалука сребреничкиот геноцид“. А Бањалука таа година навистина се беше намерачила да го слави геноцидот, и тоа со некаква четничка парада. Па се откажа по мојот текст, но за возврат бараше мое изземање од битисувањето во чаршијата.
Се сеќавам, тоа лето со жена ми бев номад – од Словенија до Црна Гора. Прогонството го претворивме во летување. Нѐ удомуваа драги луѓе во Лижњан, Ријека, Пула, на Мљет, Вис, во Подгорица, Сомбор, Сараево… можеш да бидеш прогонет, а пак да добиеш тен, си мислам. Така е, ти требаат пријатели, а јас гледам во Мексиканскиот залив и сфаќам дека имам море пријатели. Насекаде низ светот.
Повторно бран урина по нозете.
„Бурсаќ, можете ли точно да кажете што напишавте за нашиот генерал Младиќ!?“, ме прашува инспекторот во полициската станица која повеќе личи на некаков хангар, а помалку на стереотипите со канцеларија. Над инспекторот висат фотографија на Младиќ и икона на Свети Сава.
„Напишав дека е воен злосторник. Како што навистина е“, велам, а се слушам себеси дека ќе морам да го повторам тоа.
„Погласно, мноооогу погласно“, се дере инспекторот, кому дојдов да му пријавам смртна закана. Беше тоа десетта. Или петнаесетта закана. Не бројам веќе.
„ВОЕН ЗЛОСТОРНИК! ТОЈ Е ВОЕН ЗЛОСТОРНИК!“
Се сеќавам, додека излегував од станицата, ги гледав автомобилите исплукани од песок и барички. Овие луѓе не одат на море. Никогаш или сосема ретко. Таму каде што престанува нивната слобода, мојата допрва започнува.
Немаше трет бран. Ги повлеков нозете од млаката вода. Кожата веќе ми е сосема набрана, како што и треба. Галебот лета и прави лупинг со корморанот. Се борат за риба, веројатно. Кај нас нема толку корморани. Повеќе ги има на езерата. Видов еден на Преспа. Или можеби по шеталиштето во Опатија, но не сум сигурен.
„Бурсаќ, родителите и предците би се одрекле од тебе кога би дознале како си ги предал. Си станал слуга на усташите и на балиите. Најмногу на балиите.“ Така ми вели некаде на социјалните мрежи еден од уредниците на патриотските весници, и телевизии, и портали. И сѐ што е под капата на светот од кој привремено избегав во овој Галвестон.
А во тој свет, еден весник кој се викаше Глас Крајине, стана Глас Српске. И како свое мото ја стави страшната реченица – Секогаш со својот народ. Не со вистината, не со правдата, не со објективноста. Не! Секогаш со својот народ! Ми беше застрашувачко. И непријатно.
И тие ќе оценуваат што ќе прават моите предци во гробот?!
А, можеби навистина ќе се ротираат?
А тогаш се сетив на мојот дедо првоборец, носител на Споменица. И на баба ми. И на родителите на мајка ми. И на моите татко и мајка. Сите се мртви – на овој или оној начин умреле или биле убиени за идејата на самоуправен социјализам и за оние неврзани што ми се сега некаде долу, под нозете, па право кон хоризонтот, зад танкерот „Либерија“ кон Јужна Америка.
Ми олесни, сепак можат да бидат горди на мене!
Многумина ме прашале колку закани сум добил? Многу. Двапати го напуштав градот во кој живеам. Ми го уништуваа имото, му се закануваа на моето семејство. А најлошото од најлошото, баш најлошото, беше кога во поштенското сандаче еднаш добив кратка испечатена порака. На неа имињата на моите внуци, основните училишта во кои одат, одделенијата и во кој клас учат. Ни јас не знаев кои им се класовите. Колку е тоа чудно. Те фаќа срам што не знаеш во кој клас се децата и тој срам го надвладува стравот од заканата.
Па сѐ поминува. Веројатно.
А треба да продолжиме понатаму!
Credo quia absurdum! Или можеби затоа што ништо друго не знам да работам, освен да пишувам.
Сето ова ми е од млаката вода на Мексиканскиот залив!
Драган Бурсаќ, професор по филозофија, колумнист и новинар. Редовен колумнист на Al Jazeera Balkans и на порталот „Радио Сараево“. Автор е на збирката кратки раскази „ПТСП СПОМЕНАР“, добитник на бројни новинарски награди.
Текстот, насловот и фотографијата се преземени од опкружување – платформа отворена и достапна за сите оние од регионот таканаречен Западен Балкан, чии гласови заслужуваат внимание и кои сакаат со своите текстови, видео записи и други формати да го изнесат својот критички поглед, да понудат нови идеи и видувања за сите случувања во соседството.