Ако се прашувате како ќе се одвива процесот на проширување во наредните пет години, период во кој, според новиот претседател на Европската комисија (ЕК) Жан-Клод Јункер, нема да влезат во нови членки во ЕУ, одговорот лежи во економијата. Македонската влада, како и сите други од Балканот, ќе треба до 31 јануари 2015 година да подготви Национален план за економска реформа и да го испрати во Брисел.
Уште во февруари годинава тогашниот комесар за проширување Штефан Фили најави европски патоказ за балканските земји кој треба да им помогне во наредните пет години да станат функционални пазарни економии. Планот влезе во стратегијата за проширување објавена пред еден месец во извештаите за напредок на ЕК во која се констатира дека ниту една земја од Западниот Балкан не успеала во изминатите години да стане функционална пазарна економија и покрај тоа што сите тврдат дека неуморно работат на економските реформи.
Новиот комесар Австриецот Јоханес Хан го внесе овој план во својата работна агенда со која ќе работи за време на својот мандат. Овој пат овој процес ќе добие и политичка, а не само економска, димензија во која и премиерите на секоја земја ќе учествуваат.
Јоханес Хан
“Овој план е механизам за да се оди напред и земјите треба да покажат волја да го искористат”, објаснува новиот генерален директор за проширување во ЕК Кристијан Даниелсон.
Ако Македонија не покаже доволно добра волја за подготовка и примена на Националниот план таа нема да биде санкционирана. Но нејзиниот имиџ во ЕУ, кој и онака не е блескав, дополнително ќе се влоши.
Македонија и Босна и Херцеговина, за жал, во Брисел станаа познати како земји кои доцнат во европскиот процес. Во македонскиот случај проблемот е пред се грчката блокада која не дозволува отворање преговори но и заостанувањето во реформите во земјата како оние на јавната админстрација, слободата на медиумите, борбата против корупцијата или судството. Накусо, креирање на правна држава е главниот предизвик пред кој е исправена Македонија.
Откако го стави во погон Високиот политички дијалог за овие најбројани реформи, сега ЕК смета дека мора да се фокусира на економијата и да и помогне да застане на здрави нозе.
Според новиот план на ЕК земјите се поканети да ги претстават своите Национални економски програми со лимитиран број реформи во клучните сектори кои брзо треба да донесат компетитивност и раст во економијата. Станува збор за пет области: физички капитал во кој спаѓаат мерки за поддршка на транспортот и енерегетските мрежи како и енергетската ефикасност и зелената енергија; човечки капитал каде што се набројани образованието, иновациите и истражувањето; подобри индустриски структури како поддршка на динамични мали и средни претпријатија со тоа што ќе им се овозможи подобар пристап со финансирање и специјализација; подобра бизнис клима во која влегуваат микро-економски мерки за подобра работа на фирмите според правилата на државната помош; и трговска интеграција која би поддржала мерки за поддршка на извозот и привлекување на странски инвестиции.
Пет години економски реформи за Балканот
ЕК смета дека економските предизвици пред балканските земји се огромни и сите тие треба да се подготват дома да прават реформи кои не се само даночна консолидација, изјави Филе минатиот месец на конференција во Белград каде што присуствуваа сите балкански земји на највисоко ниво.
«Треба да бидете способни да покажете дека сте сериозни со вашите планови», рече Филе додавајќи дека само така економијата може да донесе нови работни места и раст.
Очигледно е дека Брисел не се надева многу на ветувањата кои доаѓаат од Балканот околу нивните планови кои декларативно се добри но кои не даваат резултат. Оттука, овие Национални планови ќе бидат под контрола на ЕК. Брисел смета дека на тој начин земјите сериозно ќе реформираат и, поради контролата на ЕК, ќе можат да привлечат инвеститори. «Инвестициите ќе се случат само доколку сте способни да покажете солидни политички планови и да направите конкретни подобрувања во климата за инвестиции», додаде Филе.
Конечно, ЕК смета дека сите министерства во земјата мораат да учествуваа во координацијата на овие програми а не само министрите за финансии и економија. Сето тоа мора да мине и низ широка консултација со парламентот, локалните власти, социјалните партенери и граѓанското општество.
ЕК очекува Националните планови да бидат испратени во Брисел најдоцна до 31 јануари а во февруари и март ЕК ќе ја даде својата оценка за планираното. Потоа, во април се планираат состаноци со секоја земја посебно на кои ќе се разговара за начинот на кој сето тоа треба да се примени.