Земјите што зависат од увоз на нафта, како што се Кина, Индија, Јапонија и голем дел од Европа, би биле особено погодени, бидејќи нивните трошоци за енергија би се зголемиле, а конкурентноста на глобалниот пазар би се намалила.
Евроњуз
По американското бомбардирање на три нуклеарни постројки во Иран, парламентот во Техеран гласаше за затворање на Ормутскиот теснец низ кој минуваат околу 20 проценти од светската нафта.
Ормутскиот теснец е тесен премин помеѓу Иран и Оман и е критична артерија за глобалната економија. Овој теснец го поврзува Персискиот Залив со Арапското Море и Индискиот Океан, овозможувајќи транспорт на нафта од пристаништата во Саудиска Арабија, Обединетите Арапски Емирати, Кувајт и Ирак до светските пазари.
Блокадата на Ормутскиот теснец би значела прекин на испораките на нафта првенствено во Азија, Европа и Северна Америка, и брз раст на цената на нафтата (според некои проценки до над 100 долари за барел, а некои дури и 200).
Таквиот скок на цените би довел до зголемување на инфлацијата низ целиот свет, потенцијално забавувајќи го економскиот раст и нарушувајќи ги синџирите на снабдување.
Земјите што зависат од увоз на нафта, како што се Кина, Индија, Јапонија и голем дел од Европа, би биле особено погодени, бидејќи нивните трошоци за енергија би се зголемиле, а конкурентноста на глобалниот пазар би се намалила.
Исто така, регионалните сојузници на САД, како што се Саудиска Арабија и ОАЕ, би претрпеле огромни загуби, бидејќи нивниот извоз на нафта би се намалил нагло, што дополнително би го дестабилизирало регионот.
Колку е способен Иран да го блокира теснецот?
Имајќи предвид дека самиот Иран го користи тој теснец за извоз на нафта во Кина (дури 90 проценти од домашниот извоз), се поставува прашањето колку е решен да ја спроведе блокадата, и покрај денешното одобрување од парламентот во Техеран.
Прашањето е и колку Иран е навистина способен сериозно да го блокира Ормутскиот теснец.
Иран би можел да се обиде да постави мини преку теснецот, кој е широк 55 км во најтесната точка. Војската на таа земја или Корпусот на иранската Револуционерна гарда (ИРГЦ) би можеле исто така да се обидат да нападнат или запленат бродови во Персискиот Залив, што го направија во неколку наврати во последните години, пишува Ројтерс и проценува дека Техеран е способен да ја спроведе заканата.
За време на Иранско-ирачката војна во 1980-тите, двете страни се вклучија во таканаречените „танкерски војни“ во Заливот. Ирак ги напаѓаше иранските бродови, а Иран напаѓаше комерцијални бродови, вклучувајќи ги саудиските и кувајтските танкери за нафта, па дури и бродови на американската морнарица.
По апелот на Кувајт, тогашниот американски претседател Роналд Реган ја распореди морнарицата помеѓу 1987 и 1988 година за да ги заштити конвоите на танкери за нафта, а операцијата беше наречена „Искрена волја“.
Заврши откако американски воен брод го собори авионот на летот 655 на Ер Иран, при што загинаа сите 290 патници.
Тензиите во теснецот повторно се разгореа кон крајот на 2007 година во серија престрелки меѓу иранската и американската морнарица. Ова вклучуваше еден инцидент во кој ирански моторни чамци се приближија до американски воени бродови, иако не беа испукани истрели.
Во април 2023 година, иранските трупи го запленија танкерот за сурова нафта „Адвантиџ Свит“, управуван од американскиот „Шеврон“, во Оманскиот Залив. Бродот беше ослободен повеќе од една година подоцна.
Прекинот на морскиот сообраќај од страна на Иран низ Персискиот Залив сигурно не е без преседан, но секој обид веројатно би наишол на брз и енергичен одговор од страна на американската морнарица, ограничувајќи ја веројатноста за траен шок во снабдувањето, според Ројтерс.
Лекции од историјата
Историјата покажала дека сериозните нарушувања во глобалното снабдување со нафта обично биле краткотрајни.
Инвазијата на Ирак врз соседен Кувајт во август 1991 година ја дуплираше цената на суровата нафта од типот Брент на 40 долари за барел до средината на октомври. Цените се вратија на нивоата пред инвазијата до јануари 1992 година, кога коалицијата предводена од САД ја започна операцијата „Пустинска бура“, што доведе до ослободување на Кувајт следниот месец.
Американската инвазија на Ирак помеѓу март и мај 2003 година имаше уште помало влијание. Подготовката од 46 проценти за војната помеѓу ноември 2002 и март 2003 година брзо беше поништена во деновите што доведоа до почетокот на воената кампања предводена од САД.
Слично на тоа, руската инвазија на Украина во февруари 2022 година предизвика цените на нафтата да скокнат на 130 долари за барел, но цените се вратија на нивоата пред инвазијата од 95 долари до средината на август.
Овие релативно брзи пресврти на скоковите на цените на нафтата главно се должеа на изобилството на резервен производствен капацитет достапен во тоа време и фактот дека брзото зголемување на цената на нафтата ја ограничи побарувачката.