Македонија, заедно со другите балкански земји, наскоро ќе добие европски патоказ за подобрување на економијата и инвестициите.
Ова вчера во Лондон го најави комесарот за проширување Штефан Филе пред премиерите на нашиот регион. Како подготовка на конференцијата на Европската банка за реконструкција и развој одржана вчера во Лондон, балканските премиери добиле документи во кои се објаснува овој план за економско подобрување на Балканот.
Причината за зајакнатото инволвирање на Европската комисија (ЕК) во балканските економии е пред се констатацијата дека ниту една балканска земја не е функционална пазарна економија и дека тоа мора да се смени во наредните години. Социјалното незадоволство кое го покажаа пред се Босанците и сигнал на предупредување дека лошите економии и огромната невработеност на Балканот мораат да застанат на нозе и да го покачат стандардот на граѓаните.
“Невработеноста насекаде во регионот е висока. Особено кај младите. Јавните дефицити и нивоата на долгови се зголемуваат”, рече Филе во Лондон додавајќи дека “пречка за компетитивноста е често политизацијата на одлуките кои треба да биде пазарно раководени”. Оттука потребни се кредибилни реформи кои треба да ги поддржат и приватниот и јавниот сектор.
Планот на ЕК потсетува на начинот на кој ЕК им помага на земјите членки да излезат од кризата и кој почна да ги дава првите резултати. Оттука, ЕК смета дека на тој начин треба да му помогне на Балканот и истовремено да го подготви за идното членство. “Ние имаме искуство – сакаме и вие да го искористите веднаш”, рече Филе.
Од балканските земји ќе се бара веднаш, уште во април, да направат Национални програми со своите економски приоритети каде место треба да најдат инфраструктурата и енергијата. Потоа ЕК ќе испрати свои мисии во секоја од земјите и ќе направи препораки за секоја земја.
Бидејќи балканските земји не се членки на ЕУ, овие препораки и економскиот дијалог во кој ќе се влезе, нема да бидат обврзувачки. ЕК нема да спроведува санкции ниту пак станува збор за условеност за да се напредува кон ЕУ. Потоа, во мај, на Советот за економски и финансиски работи на ЕУ, на дневен ред ќе биде и Балканот.
Истовремено, ќе треба да се направат и Програми за компетитивност и развој со сите реформи за приоритетните сектори. Оваа програма земјата треба да ја направи во 2015 година и таа треба да придонесе за развој на извозот и да биде патоказ за инвеститорите.
Оценките на ЕК ќе бидат изнесени во годишните извештаи за напредок кон ЕУ кои се објавуваат секоја есен.
Брисел очекува дека ќе добие програми во кои првото место ќе им биде дадено на вработувањето, инвестициите, претприемаштвото, образованието и подобрување на бизнис климата која, според ЕК, не е добра во моментов.
Според планот на ЕК, потребна е реформа на јавните финансии, институциите на пазарот на работна рака и на административните товари кои му пречат на бизнисот а потребно е и вистинско инвестирање во образованието. Сето тоа не може да се спроведе без правна држава која ќе им даде доверба на инвеститорите.
Овој напор на балканските земји ќе најде своја финансиска поддршка во новата ИПА програма и во соработка со Меѓународниот монетарен фонд. Точните суми за таа цел не се се уште планирани.
Конечно, овие напори во економијата, вели извор на ЕК, не можат да бидат спроведени без реформи на јавната администрација, судството и борбата против корупцијата. Овие области веќе се приоритет во работата на ЕК со Балканот.
Комесарот Филе побара од премиерите на Балканот да го прифатат планот на ЕК за да ја подобрат ситуацијата во нивните земји и го очекува нивните реакции.