Серијал на НОВА за лустрацијата- следува сведоштвото на Слободан Богоески, првиот директор на Службата за државна безбедност.
Еден од методите на тие времиња, меѓу што спаѓа и самата лустрација, беше јавно жигосување и организирање на линч и прогон кон непослушните, критичарите- но беше важно тие да бидат луѓето кои оставиле силна трага во историјата на оваа земја, кои ги поставиле темелите на државата, но и кои го претставуваат самиот темел.
Всушност, нападот кон овие луѓе- беше напад кон самата држава.
Секуловска: Официјално образложение – за што бевте лустриран?
Богоески: Јас сум лустриран, де факто, но формално не сум, бидејќи во тој период тоа беше крешчендото на лудилото на владеењето на фамилијата Груевски -Мијалков, во 2013 година, после онаа серија на началници и останати мртви души кои ги лустрираа. По мојата реакција дека апсолутно е неприфатливо тоа што го работат, тоа е нова инквизиција во Македонија, одлучија и мене да ме лустрираат. Меѓу другото, тоа течеше паралелно со кривичниот прогон, кон мене, и баш во тој период.
Ме гонеа за наводно перење пари. Измислија случај дека наводно сме переле пари и злоупотреба на службена положба – повеќе лица беа, во врска со раскинувањето на договорот на земјиштето кај ФЕИ Карпош, базенот. Како Агент случај беше познат. За перфектни облигациони правни дела, склучени меѓу физички и правни лица, со претходна согласност на Владата на РМ, договор со надлежното Министерство и согласност, со позитивно мислење од Јавното правобвинителство, поведоа кривична постапка. Потпишани со Влада, со Министерство, согласно со народен правобранител, како го измислија…мене ми е јасно кои беа мотивите, тие паралелно ги спакувале двата процеси, да биде поуверливо и за јавноста, одмаздата да биде целосна кон мене.
Бидејќи претходно тие јавно ме обвинуваа, се сеќавате, дека јас сум го убил нивниот татко, односно вујко – Груевски – Мијалков.
(За кого?) За Јордан Мијалков. Иако знаеа дека тоа не е така, им требаше да направат имиџ дека тие се големи патриоти и жртви на некакви зли удбашки комунистички структури, се сеќавате на нивните приказни, тоа им беше влезница за да влезат во ВМРО, фактички тие го киднапираа ВМРО.
Меѓутоа, во тоа брзење, на некој начин што поскоро да ми се одмаздат, јавно го објавија тоа дека сум лустриран. Направиле техничка греша во тоа брзање, изготвиле решение од Комисијата за лустрација – за Слободан Богоевски, ама од село Извор, Велешко. Податоците ги внеле на истиот Слободан Богоевски, мојот двојник – име презиме, меѓутоа, јас не сум од Извор, јас сум од Вевчани. Тој е роден 1953-та, не е 1951, јас сум 1951.
Ама во содржината на решението недвојбено навеле дека се однесува на како шефот на Службата на државна безбедност, а човекот цел живот работел како мајстор во фабрика, ама повеќе си работел како земјоделец во селото Извор, Велешко. Откако се затворила фабриката си продолжил да биде земјоделец во село Извор, Велешко.
Човекот се стаписал кога добил решение, снимивме кратка емисија со (вашиот) колега Борјан Јовановски, за да објасни како тој го доживеал тоа.
Го доживеал толку трауматично, неговите најблиски другари, соселани, почнале да го плукаат и гаѓаат со камења. Го напаѓале– Не знаевме дека си кодош, а уште повеќе дека си шеф на кодошите. И тогаш, една траги-комична ситуација, да човек не знае што да помисли. Згора на тоа, власта извршила притисок преку адвокатот негов, од Велес, кој го пропуштил рокот за жалба и човекот не можеше да докаже дека по грешка е лустриран.
А во меѓувреме, јас па исто, затоа што не сум добил ништо, иако побарав после- Каде е решението што објавивте во јавноста дека сум лустриран, јас не сум добил решение. За на крај , да би се испоставило дека по грешка е лустриран погрешен човек.
Како резултат на тие трауми кои ги доживеал, затоа што толку сериозно го доживеал мојот двојник во село Извор, добил шеќер на возрасни години, дијабетичар станал, добил инфаркт, добивал неподносливи малтетирања секојдневно од соседите, комшиите, пријателите, роднините.
-Не сме знаеле дека таков кодош имаме во фамилија и во село.
За жал, не можеше да докаже човекот дека е погрешно лустриран, бидејќи му го пропуштил рокот адвокатот, во постапката пред Суд, дека погрешен човек сте лустрирале.
Јас исто така не можев да поднесам, затоа што не сум добил никаков акт. Намерно го направиле или не… Претпоставувам дека е ненамерно таква грешка да се направи. Но, овој случај само ја покажува симболичната слика на процесот на лустрација во Македонија.
Точно е дека ние имавме иницијативи уште 90.ти години по осамостојувањето дека на неколку закони треба да им дадеме приоритет – доаѓаше од ЕУ, како што е Законот за реадмисија, Законот за досиеја, Законот за лустрација, иако со друго име поднесено. Меѓутоа, во тоа време, во услови на војни, знаете кои приоритети ги имаше Македонија. Ценевме дека не треба да се брза со таков процес додека не се стабилизираат состојбите во Македонија.
Втора причина беше што, за разлика од другите источно-европски земји, како што е Источна Германија, Чешка, Бугарија, и другите, сосема различна беше ситуацијата во бивша Југославија. Ако во тие држави, како членки на Варшавскиот пакт, работата на Службите не беше уставно и законски регулирана, туку се регулираше со декрети. Југославија имаше долга традиција на легалитет на функциите.
Тоа значи дека уште со првиот Устав, а особено по Уставот на СФРЈ во 1974, веднаш после тоа, во 1976 беше донесен Закон за основите на системот за државната безбедност и сите подзаконски акти што следеа со него, а и Законот за општествена самозаштита и општонародна одбрана. Постарите генрации се сеќаваат што значи тоа.
Значи, работата на овие Служби беше врамена во една прецизно регулирана законска рамка. Од тие закони, нормално, сите облици на соработка како и што ден денес постои во целиот свет со Службите, пред се е патриотска обврска, ден денес. А не вака како што беше претставен овој процес да се прогонуваат некакви кодоши, кои како категорија не постојат.
За разлика од другите источно европски земји кадешто беа идеолошки инстиутции, во Југославија и во Македонија тоа беа легални институции регулирани со Уставот и законите. И треба да се прави разлика меѓу тоа што е кодошење во тие земји, а што е активност на службите, законска обврска и надлежност.
Според тие закони, еве, ќе ви кажам еден податок – согласно Законот за основите на системот на државната безбедност, кој беше сојузен закон, а и нашиот Закон за општествена самозаштита, но и другите прописи налагаа на секој еден, особено на лица кои обавуваат раководни, одговорни функции во претпријатија, во државни органи да пријават подготвување или извршување на казниви дела, насочени кон загрозување на уставниот поредок и безбедноста на земјата, тогаш Југославија и Македонија. Според тоа, постоењето на овие институции, и облиците на работа беа строго законски регулирани.
Ако тргнете во процес на лустрација вака како што го исконципираа, накарадно, во тој период на донесување на Законот за лустрација, тогаш во Македонија, ако носите закон, тој треба да важи за сите, не може да важи за поединци – во ист момент требаше да лустрирате меѓу 350 до 370 илјади луѓе. Секој бил должен да соработува, и ден денес секој има обрвска да пријави подготовка на казниво дело, и со нашите прописи. Тоа е едната димензија.
Тоа не е кодошење, кодошење знаете што претставува, ако му измислувате непостоечки факти и докази на некого со намера да му нанесете штета. Соработката со државните институции во заштита на уставниот поредок, е законска обврска, зборувам за тоа, не зборувам за други поединечни случаи, дали некој имал вакви или такви мотиви… тие се друга приказна. ако веќе тргаме да ги лустрираме сите, како што тргнаа, тогаш веднаш треба да се стартува со 350 илјади. Можно ли е тоа да се направи во една мала Македонија? Не е можно.
И толку жестоко се тргна со една јасна намера, тогашната фамилија на власт – јас така ја нарекувам, не ја сметам за легална власт, режимот на Груевски и Мијалков, тргнаа од 2 причини – првата – значи, да се одмазди на се она што смета- политички или друг противник во нивните бизниси и рекетарски походи, и да ги елиминираат од јавната сцена или да се одмаздат од јавната сцена личните противници.
Воедно, за себе да направат лажна слика за да покажат дека тие се светците одмазници во Македонија, и не водеа сметка кого тоа ќе засегне. Со намера да кажат дека- Ние ќе ја исчистиме Македонија од некое непостоечко зло на кодоши од минатото, кои наводно загорчувале или уништувале нечии кариери или животи, а со намера да можат непречено да владеат со Македонија.
Значи, никаков јавен интерес немаше во содржината на овој Закон. Реков- закон ако се донесува, треба да биде еднаков за сите. Не можете да правите селекција на правата и положбата на луѓето со закон.
Во оваа смисла, ќе го посочам примерот со амбасадорите, ако одите надвор од државата. Пред да замине на должност, мора да дојде на подготовка во Службата за државна безбедност.
До ден денес, во сите нормални држави тоа е практика и се смета за голема привилегија за сите амбасадори и лица кои фигурираат во дипломатските и конзуларни претставништва. Тоа го практикуваат сите постоечки држави, потоа личноста е должна тоа знаење кое ќе го стекне да му користи во обавувањето на функцијата. Се стекнуваат знаења, го предупредувате на опасности, на можности итн. Му помагате да ги оствари релациите со домицилните институции, затоа што дипломатијата не може да го работи тоа без поддршка на овие служби.
Сега, од друга страна, тој процес го почнаа луѓе кои биле на такви функции, кои ги проаѓале тие обуки кај нас. На пример, имаше сега не сакам да именувам, ајде, да не излезе дека… имаше луѓе кои толку жестоко поддржуваа тој процес да почне вака како што почна, а обавувале високи функции во поранешната власт. Зборувам за периодот на социјализмот – дали биле потпреседатели на влада, министри, односно републички секретари, амбасадори, тие најголема галама дигнаа дека Македонија мора да го донесе Законот, баш ваков- никаков, каков што го донесоа. Понатаму, најгласни беа меѓу нив и луѓе кои најмалку имаа причини да го прават тоа.
Толку во јавноста се дигна една тензија тогаш, тоа беше јавна подготовка за донесување на овој Законот, дека без тоа Македонија нема шанси во Европската Унија да влезе, се киниса со лустрација на мртви души.
Што е целта, кажете ми, без разлика какви функции обавувале – академици, носители на високи функции во државните органи, кои се починати. Што ќе постигнете да се лустрираат? А никој не се запрашува дека соработници на непријателски служби во новата власт ви се министри. ( На кого мислите?) Мислам на сите, не само за таа власт и пред тоа и потоа, итн,. Е, такви соработници се легални министри.
А некои мртви луѓе кои се вградиле во темелите на оваа држава, во развојот на културата и друго, станаа жртви и мртвите луѓе, меѓу кои, началници кои се и починати, на Службата, и други мртви луѓе се лустрирани. (На кого мислите?) Да не ги спомнувам, многу има, и живи и мртви.. горе-доле ги знаете од јавноста.
Што е смислата на тоа? Додадоа, за да биде фокусот кон мене тогаш, дека и наредбодавците на тие наводни кодоши, така ги нарекуваа популарно во јавноста – и тие треба да одговараат. Режимот на фамилијата на власт сакаше да го избрише минатото и да ја транспонира болната сегашност во минатото. Чиниш, нивните предци ја донеле Македонија овде во торба.
Секуловска: Точно за што бевте лустриран- дали вие го прочитавте тоа досие на човекот што по грешка го добил вашето досие?
Богоески: Решението му гласи вака – дека Слободан Богоевски, како шеф на Службата за државна безбедност, а претходно носител на други функции– началник, раководител, итн, во други сектори во Службата, долг период сум користел информации од т.н кодоши и сум давал инструкции на кодошите- погрдниот термин користен во јавноста. Со тоа, сум нанел штети на нивните животи, на тие жртви, анонимни нормално. Сите решенија беа идентични горе-долу тоа беше шаблон, така се пишуваше за тие што работат.
Имам едно прашање друго, покрај ова системското.
Се покажа и во јавноста, затоа што и многу луѓе– тогаш гласно го поддржуваа тој процес, и тоа многу жестоко, па после стануваа жртви на тој ист процес истиот – дека длабоко е всадена поделбата и омразата.
Што е тоа толку во човека, што сака да ѕирне во мрачната страна на природата на човекот, или, да најде оправдување, дека, заради многу нешта што му се случувале во животот или во кариерата, сака да обвини имагинарни луѓе.
И наеднаш, се пријавија многу луѓе во јавноста дека тие биле жртви на кодошење и поради тоа тие и нивните фамилии не можеле да просперираат во општеството, што апсолутно е неточно, ви тврдам.
На крајот на краиштат, и да го прифатиме фактот дека постоеле, а постоеле, тврдам, соработници кои измислувале податоци за одредени луѓе. Постоеле и несовесни припадници во Службите, кои тоа го прифаќале и не го проверувале. И го пишувале тоа, а мора да се провери, но и се да било точно, тие кодоши ниту донесувале закони ниту други прописи, ниту поднесувале пријави ниту подигале обвиненија, ниту донесувале судски одлуки, или какви било одлуки, со кои ќе им се наштети на тие луѓе.
Со ова, се сакаше да се сврти вниманието- луѓето кои ги донесувале прописите и одлуките во општеството да бидат изземени, за сите оние изминати грешки во минатиот период, а да бидат обвинети некакви имагинарни кодоши, со што се направи двојна неправда во општеството.
Ќе се вратам сега на Законот, да ви кажам зошто тој Закон, така мотитивиран, е донесен.
Тој закон заради историјатот што го кажав, но и заради и постоечкото уставно устројство кај нас – целосно не е во согласност со Уставот на Репулика Македонија, ниту со другите системски закони- (напротив) во спротивност е.
Еве зошто. Иако кинисале во ваква постапка која по правило е надлежност на судовите, тие ја сведоа постапката на административна постапка – на некој начин, како да одите да извадите, на пример, извод од Матична книга на родените. Целиот процес го врамија како управна постапка, а тој е судска постапка- кога одлучувате за права и обврски на поединец, не можете да го регулирате вака.
Втора работа, документацијата која е користена од архивот на Република Македонија од Службата – тогаш Управа за безбедност и контраразузнување, кадешто фамилијата раководеше, Сашо Мијалков, тој беше шеф.
Таа документација на службата апсолутно е неподатлива за постапки било какви, нити управни ниту граѓански ниту кривични. Зошто? Заради тоа што многу пати е селектирана претходно.
Второ, внатре читавте таму, (тоа се) сигнатурски граѓи. Сигнатурската граѓа никаде во свет не може да биде доказ за било што, што ќе произведе било какви права и обврски.
Архивската граѓа исто не може да биде доказно средство во постапката, затоа што кога биле на сила тие прописи, така биле определени. Никој не го проверил тоа. А ви кажувам, барем во 50 отсто од случаите, тоа се непроверени информации и не можете да засновате врз нив одлука.
Трета работа, на луѓето за чии судбини одлучувате, без разлика што немаше казни, во смисла како што е во кривичната постапка. Но, тоа е јавно жигосување на луѓето и на нивните фамилии и деца – има тешки последици. Без да му обезбедите право да ги изнесе своите аргументи во постапката. Одлучувате врз основа на некој што селектирал како што му требало, селектирал за некого и рекол:
– Еве, овој лустрирајте го.
Можевте да слушнете дека тоа се правело по телефонски нарачки (мисли на т.н бомби на Заев- прислушуваните разговори од страна на претходната власт- времето на владеењето на Груевски).
-Овој ми пречи, дај тргнете го.
Ако јавно го жигосате, ги отворате портите после за другите постапки против него и неговото семејство.(На Антонио Милошоски мислите?) Не е само Антонио, и Гордана Јанкуловска, Мијалков…списоците оттаму доаѓаа- кој да биде.
Вие не му го овозможувате елементарното право да биде со-слу-шан (потенцира). И да изнесе свои факти и докази. Дали е тоа точно или не е точно.
Ви тврдам, архивската граѓа не може да биде користена во ниту една постапка, а овде се повикуваа на тоа. А особено не сигнатурската граѓа – тоа значи непроверени службени белешки.
И покрај одлуката на Уставниот суд – каков- таков, се сеќавате, донесе одлука, со која одредени одреби, вакви клучни- ги укина. Направи грешка, требаше да ги поништи, односно целиот Закон. Но, тогаш, како секојпат то бива кај нас, се прават политички компромиси- Еве не, ќе го укинеме.
(Законот) го вратија назад, Собранието имаше обврска во рок од шест месеци да ги усогласи тие одредби со Уставот, кај што се гарантираат овие права.
Собранието едноставно не постапи како што треба, само му го смени насловот на Законот- и истиот закон продолжи да си го применува.
За каква држава ние зборуваме?
Секуловска: Како дознавте дека сте лустриран?
Богоески: Од медиумите дознав. Ми кажаа дека ќе те лустрираат (претходно). (Кој?) Поранешни припадници на службата велат:
– Трчаат, собираат документи, да најдат нешто, да те…
Велам- Фала богу, после толку началници, како нема да ме лустрираат мене, па јас сум им бил шеф.
Ама второ, тогаш, и јавно им порачав на т.н Фамилија,
– А како ќе го избегнете својот татко или вујко, кој ги потпишуваше сите тие работи?
Сега, некоректно е, бидејќи е мртов човек, веројатно тоа ги погоди многу и ги мотивираше да тргнат против мене толку силно- уште повеќе да ми се одмаздат.
– Ова е лудило, велам, што го правите.
А после, прочитав… беше објавено во некој медиум, не знам, не се сеќавам. Мене не ме потресе тоа толку, дури и го чувствував како еден вид сатисфакција, со оглед на тоа колку началници, други припадници пред мене се лустрирани. Не е возможно шефот кој толку години бил шеф да не биде лустриран.
Еден вид солидарност чувствував кон тие луѓе, но и револт кон сите оние што го поддржуваа Законот. Да поддржувате таква работа, а да знаете дека е тоа лудило, дека не води никаде, дека само ќе ги продлабочи поделбите и раните во ова општество.
Секуловска: Како реагираше семејството, најблиските, колегите, јавноста?
Богоески: Навикнати се со мене да живеат, со ваква општествена патологија. Бидејќи целиот живот, поголемиот дел, професионалниот, го живеев таму, па беа истренирани. Не ме потресе многу мене, а фала богу, не ни добив решение, и се чудев зошто не ми го доставуваат, кога во јавноста толку го искористија дека сум лустриран.
На крај испадна дека погрешен човек од село Извор добил решение, а со содржина идентична на мојата кариера, на мојата функција, како шеф на Службата, така му пишува…
Секуловска: Како реагираше јавноста тогаш?
Богоески: Не знам како реагираше јавноста, бидејќи, знаете дека еден дел од јавноста тогаш жестоко ја поддржуваше лустрацијата, веројатно чувствувале некоја сатисфакција. Колегите, сите се чудеа, викаа:
-Ова е лудило ова што се случува. Ајде сите да ги лустрираме тогаш.
Секуловска: Сепак добивте поддршка од колегите, семејството?
Богоески: Нормално, нормално, и имав чувство на солидарност кон тие луѓе (сите останати лустрирани луѓе).
Секуловска: Не тужевте после лустрација?
Богоески: Немаше што да тужам.
Секуловска: Дали сметате дека лустрацијата треба да се практикува и дали може да се избегне политички прогон, да не биде спроведувана со политички мотиви?
Богоески: Невозможно е. Еве, ќе ви кажам зошто. Во 92 година, ние го имавме ова во предвид (мисли на Законот), но заради приоритетите на безбедноста, заради војните, сметавме дека е многу подобро друго нешто да се направи.
Да се донесе Закон за правна и општествена рехабилитација на сите невини жртви од претходниот систем, затоа што секој систем подобар или полош произведува такви жртви – како и системот на Груевски кој создаде илјадници невини жртви. Не зборувам само за лустрацијата, зборувам и за кривичните и граѓанските постапки.
Тоа ќе беше еден добар гест на новата самостојна држава, кој често се практикува насекаде во светот, еден вид извинување на сите жртви кои претрпеле последици, дали од вакви или такви причини, и една сатисфакција за нивните потомци, бидејќи голем дел не беа ни живи. Финансиски скоро ништо немаше да ја чини државата.
Но тогаш, со Трајанов (Павле), кој тогаш беше потсекретар на Службата за јавна безбедност, го пишувавме тој Закон и наидовме на отпори во Владата и во Парламентот, тогашен, зборувам за 1992.
Но, ние затоа што бевме свесни и сведоци на овие настани, мислевме дека со таков закон ќе се создаде една нова клима во Македонија, дека ќе престанат тие делби, што се карактеристични од многу одамна во Македонија.
Што ќе ја чинеше владата или парламентот да каже:
-Ние се извинуваме за грешките што се случувале во минатото?
Како и сега што предложивме една Резолуција, во име на Комитетот за заштита на правата (Комитет на заштита, Асоцијација на невладини организации за враќање на изгубените права од времето на Никола Груевски), која за жал, не стигна на Дневен ред во Собранието денешно. Резолуција со која ќе се извиниме на сите невини жртви во разни постапки од 91-ва до денес. Тоа е добра основа за да дојде до некакво помирување и да градиме некакви други основи за некакво национално единство.
Тоа е многу поважно да се направи и ден денес мислам дека таков закон треба да добие приоритет од сите закони. Затоа што, ние ако морално не сме чисти како општество не можеме да се прочистиме со вакви иквизаторски прописи – како што беше Законот за лустрација, кој произведе само нови жртви.
А каква сатисфакција имаат наводните фамилии или поединци, кои небаре биле жртви? Немаат никаква. Добија грижа на совест со тој Закон. Или, да речеме, тие на јавна сцена што го поддржуваа, би ги прашал сега – што поддржувавте?
Секуловска: Има ли дефиниција за успешна лустрација воопшто?
Богоески: Нема и никаде нема. Еве, ќе ви кажам пример како се случуваше во Германија. Јас слушав многу експерти кои правеле компаративни анализи – како било во Чешка, како било во Источна Германија – јас имав прилика непосредно да ги следам тие процеси, затоа и не брзавме ние со вакви закони во тој период.
Во Источна Германија имаше илјадници разведени бракови и само-убиства (потенцира, поради тоа е цртичката). Зошто? Затоа што во досиејата при овој процес што се отвори во Германија имаше измислени податоци – дека сопругата го кодошела сопругот, дека синот- таткото, ќерката-мајката.
Многу луѓе си го одземаа животот, затоа што не било така. Но, во некој документ на Штази стоело дека е така и тоа е опасноста од ваквите манипулции со чувствата на луѓето.
И тоа е голема неодговорност и на Собранието и на тогашната Влада, што ваков Закон донесоа. Не зборувам само за формално-правните аспекти, дека не е во согласност со Уставот и е во спротивност од сите системски закони во Република Македонија- материјални и процесни.
Ако веќе мора да се направи нешто во оваа насока, ви реков- најдобар пат ќе беше донесување нов закон со кој ќе им се овозможи правна и општествена рехабилитација на невините жртви, што подразбира и евентуални жртви, на вакви зли намери- (објавување) кодоши, сега условно го употребувам овој израз. Но и другите жртви кои на пример донесувале одлуки.
Еве, ќе ви кажам, еден многу пластичен пример – во тогашното раководство на ВМРО- ДПМНЕ, односно Владата на Никола Груевски, имаше луѓе кои како обвинители построиле пред стрелачкиот вод невини луѓе обвинети за македонски национализам – во претходниот прериод, во бивша Југославија (СФРЈ). Истите тие луѓе го образложуваа Законот за лустрација.
Сега, дали кодошите имаат поголема вина или овие кои и тогаш биле власт и сега се власт? Ама сакаат да прогонуваат некого за кого мислат дека можеби им пречи или својата совест си ја перат.
Еве ви пример колку е опасна лустрацијата – вака како што беше поставена. Кој носи поголема вина, тој што подига обвинителни акти, тој што носел пресуди и бил власт – кон одредени невини лица или тој наводен кодош. Каде кодошел тој– во Службата, во Обвинителството, во судот? Тој не донесувал одлуки. Тој што донесува одлуки, сега носи Закон.
Ме разбирате колку е драматично и трагично ова што ни се случуваше? Ама, човековата природа е таква- секој сака да ѕирне во мрачната страна на другиот за да најде утеха за своите несреќи, лични. И толку едно лудило беше- и по медиумите, и на јавната сцена.
Велеа дека лустрација ќе не прочисти, затоа што самиот поим лустрација е од религиозна природа, знаете нели? Го означува седмиот степен на религиозната иницијација, тоа е највисоко ниво, значи блиску до бога, најчист. А ние сме подземљари, смртни луѓе, не сме божествени луѓе.
Мене ми е и мачно кога зборувам на оваа тема, и затоа, бев и се уште сум еден од најголемите поддржувачи во работните групи на поранешниот Совет за реформи. Законот за поништување на Законот за лустрација беше ставен во првите 4 приоритетни закони, кои за жал, освен Законот за помилување, не се донесоа.
А еве од кои причини. Не може да се прифати во едно општество да ја игнорираме неправдата, не можеме да прифатиме да одиме напред со сомнеж во правдата. Ниту можеме да прифатиме дека некој нанел тешки последици на поединци, без разлика што тоа не е казна затвор, или друга казна. Гледате луѓето кои трауми ги доживееја и нивните семејства. А тоа молчешкум го затворивме – дека престанал да важи Законот.
Мора да постои одговорност за тие кои ги донесувааат тие одлуки, е, тоа се вика правда. Само така ќе ги залечиме овие рани.
И второ, преку тој закон ќе им се овозможи на луѓето и нивните семејства, кои беа жртви на таква безумна операција на одмазда, така ја нарекувам јас, тоа е одмазда и ништо друго, да можат колку толку да добијат некаква морална сатисфакција дека навистина биле невини жртви, а не како мојот двојник да го гаѓаат со камења дека бил некаков кодош.
Апсолутно треба да се поништи. И треба да добие приоритет пред многу други закони. Но, за жал, знаете каква беше состојбата, тој Закон и Законот за преиспитување на факти и докази, користени во монтираните судски процеси, за жал не го виде белиот ден во Собранието и мислам дека тоа е голема грешка и никој не може да се фали дека се залага за ЕУ, НАТО, дека се залага за владеење на право, ако ги игнорира неправдите кои ги продуцира.
Секуловска: Дали со лустрацијата се загрозени некои операции во самата служба – разоткривање на соработничка мрежа?
Богоески: Во таа служба, во која јас најголем дел од кариерата го поминав, одам со дигната глава, ден денес, гордо одам, регулирана многу построго од другите професии. Луѓето имале професионални кариери, биле лојални на својата татковина, на својата држава.
Можеби имало, а имаше поединечни грешни постапувања, кон лица, тоа е факт исто. Но тоа биле поединечни случаи, инцидентно, како што и секаде се појавуваат, никој не е безгрешен.
Меѓутоа, на ваков начин да се киниса – добро е што ме прашавте за таа последна димензија, да се урниса (потенцира) се што постои како темел во оваа држава, кој ја гарантира безбедноста, и успееја во тоа. УБК по доаѓањето на Груевски на власт и на Мијалков и Фамилијата, не постои повеќе.
Целосно беше разурната и ова што малку успеавме да го изведеме, како владина група, со барањата за проверка на одредени факти и податоци, кои ги користеле во овие постапки.
Најодговорно ви кажувам, целосно биле изместени од Законот –и малку е да се каже дека било штаб на ВМРО. Тоа било штаб на криминална организација чии последици до ден денес толку се чувствуваат.
Не АНА (новата Агенција), таму нема (друго) решение освен да се затвори целосно и наново да се конституира. Затоа што, до дно е криминализирана и до дно е во функција на партиските штабови.
Секуловска: Безбедноста на државата била загрозена со откривање на сензитивните информации?
Богоески: Апсолутно. Секаде во светот тоа е светост, секаде. И никој не чепка во тоа. Таман работа ако си дозволат сите држави, ама очигледно ние не го носиме тој епитет.
Како можете да се поигрувате со такви работи на ваков еден примитивен начин, да го искористите за лични цели. И она што е темел на една држава? Без разлика, велам, на грешките. На крајот на краиштата, ние сме биле легална држава.
Не постои ништо. Кој сега би контактирал со Службата како соработник? Да добие епитет дека е кодош? Кој?
Секуловска: Се разоткрија тајни агенти, соработници?
Богоески: Па нормално, во иднина ќе има реперкусии. Кој нормален човек би сакал да има контакт сега со Службата? А тоа е главната алатка на сите служби во светот.
На еден граѓанин на ЕУ, му е чест да соработува со Службите за работи кои смета дека претставуваат опасност за нивната држава, го доживуваат како највисока чест.
А ние направивме луѓето кои си ја сакаат татковината да се срамат од себе и од тоа што би го направиле, а криминалците, оние кои биле џелати во процесите, да донесуваат закони, со кои ќе им се одмаздат на нормалните патриоти. Ајде, да го употребиме тој речник, зошто тоа го врзуваат со патриотизам.
Било што, прошетајте во Брисел, Стразбур – некој ако забележи нешто сомнително или посета, веднаш се јавува.
На крајот на краиштата се прашувам – Службата за државна безбедност беше малубројна во 90-те години. Денес имаме четири пати повеќе вработени во органите кои произлегоа од таа Служба за државна безбедност, но за жал, во функција на партиите на власт и со товар на масовното кршење на човековите права од периодот на режимот, а ние се уште разговараме за лустрација.
А таа Служба за ДБ го покриваше разузнавањето. Сега имате Агенција за разузнување, огро-мна (потенцира) – која ништо не работи, имате УБК која има трипати повеќе вработени од целата служба за државна безбедност во тој период (сега е АНБ). И дел од Бирото за јавна безбедност за организиран криминал и тероризмот, насочен кон загрозување на уставниот поредок.
Сетоа тоа беше во Службата, а го работеа мал број на луѓе. Па не била таква зла и гломазна, а тие исти, сега да не ги кажувам бројките, тоа е лудило, да ви кажам. Армија луѓе не работат ништо, а земаат огромни плати. Затоа што после овој процес заборавете на Служба, не може да постои Служба, после процесот на лустрација.