Во ЕУ се слушаат се повеќе гласови кои бараат да се назначи специјален претставник кој сериозно би се фокусирал врз македонската криза и би помогнал во спроведувањето на препораките на Европската комисија (ЕК) и препораките на извештајот Прибе и би ја контролирал нивната примена.
Повеќемина министри оваа недела, на состанокот во Луксембург каде што се разговараше за Македонија, покажале подготвеност во оваа насока, информира висок европски извор кој од самиот почеток ја следи македонската криза и е запознаен со сите детали на преговорите кои се водат помеѓу македонските политички партии.
ЕК не го менува својот став дека улогата на комесарот Јоханес Хан е само олеснувачка. Според изворот на НОВА, на Македонија и е неопходно потребен човек кој ќе може да и се посвети на кризата. Комесарот Хан има премногу други обврски за да може со прецизност и постојано да ја следи примената на европските препораки. Комисијата сето тоа ќе го следи и ќе ги даде своите заклучоци во својот есенски извештај. Но дотогаш напредок мора да има за да може Македонија да остане на европскиот пат.
Комесарот Хан денес потврди дека најверојатно нема да патува во Скопје во понеделник, но рече дека очекува сериозен напредок:
“Се надевам на подобрување (во понеделник) и се надевам на први конкретни резултати. Ако добро разбрав од извештаите, сите се решени да направат сериозен напредок и тоа е во интерес на сите нас. Нема да бидам во Скопје во понеделник но ќе бидам on-line”, изјави тој за Телма.
Како што јави НОВА на 23 јуни, посетата на Хан ќе биде најавена доколку од Скопје стаса еден вид гаранција дека лидерите ќе можат да постигнат договор. Во спротивно, Хан нема намера да се прошета до Скопје за да заклучи дека и оваа средба била неуспешна.
Комисијата нема голема надеж дека во понеделник, на 29 јуни во Скопје, ќе биде решена кризата. За тоа ќе треба повеќе време, вели еден извор од ЕК. Според овој извор, лидерските преговори немаат свој краен рок и можат да се продолжат и по понеделник. Но Комисијата смета дека Хан ќе оди во Скопје кога ќе се наѕира конечен договор за преодната влада и нејзиниот состав. Доколку вакви гаранции пристигнат во текот на викендот, Хан е подготвен да се качи на првиот авион за Скопје.
“Без оглед на тоа како ќе завршат преговорите во понеделник или во наредните денови, во ЕУ се повеќе станува јасно дека во Македонија нема доволно политичка волја за примена на овие препораки кои се навистина прецизни. Слушаме ветувања дека препораките ќе бидат применети, но со оглед на претходното искуство со примената на сите досегашни европски препораки кои не доведоа до ефикасни и незвисни државни институции, ќе разберете дека ЕУ нема многу доверба во македонските ветувања”, вели овој извор.
Според друг извор, улогата на европските пратеници во македонската криза е практично исцпрена. Нивната улога беше позитивна и конструктивна на почетокот на преговарачкиот процес, но подоцна олеснувачката улога ја презеде ЕК. Оттука, европските пратеници нема да учествуваат во разговорите во понеделник во Скопје.
Всушност, главната улога засега им е оставена на македонските лидери. Тие треба да го договорат составот на преодната влада и да направат заеднички список за начинот и роковите за примена на приоритетите. Според изворот во Брисел, улогата на ДУИ е рационална и позитивна. Целиот процес го следат и САД и ја даваат својата помош.
Но, на подолг рок неопходно би било присуство на политичар или висок функционер кој би добил само една задача – извлекување на Македонија од долгата и длабока криза.
Задачата на овој пратеник, како што изјави и Мирослав Лајчак, шефот на словачка дипломатија, би била исто така да се дојде до независна истрага за Куманово и прислушувањата:
“Треба да има објективна, непристрасна и независна истрага за случувањата во Куманово и за тајните снимки и да се осигуриме дека изборите се транспарентни и слободни. Исто така, по 23 години стагнација во спорот за името, има потреба од нов пристап бидејќи ова прашање ја блокира Македонија на нејзиниот трансатлантски и европски интеграциски пат“.