Автор: Стево Пендаровски, универзитетски професор
Неочекувано, по тензичниот британски референдум,ниту победниците во Лондон брзаат со разводот, ниту, пак, други членки градат мнозинство со слични намери. Најновиот израз и на двете страни од британската поделба зборува за “конструктивен излез”, а, Брисел наводно нуди статус на асоцијативен партнер, што содржински е над статусот на земја – кандидат.
Оваа есен, на картата на континентот нема место каде што задоволството од заминувањето на империјата се уште трае, освен во Скопје, каде што навистина веруваат дека МИ6 и Сорос го рушат режимот. “Големите” аналитичарии, локални конспиролози сигурно нема да веруваат дека Тренин, најголемиот руски стратег, смета дека Брегзит нема апсолутно никакво значење за руско-европските односи затоа што за Москва се есенцијални односите со Германија.Тогаш, што прават тн. сигурни кандидати во наводно долгиот ред за сопствени референдуми?
Кај шампионите по анти-европејство главна политичка тема не е Грегзит и бунтот против Брисел каде што е сместена вистинската грчка влада, туку германските репарации кои според нивните пресметки изнесуваат точно колку нивниот долг. Дека сакаат, ама не можат, покажува најновиот грчки парадокс според кој огромен процент од народот најмалку сака две работи:германскиот канцелар, но и враќање на драхмата.
Италија веќе закажа референдум за октомври, но не за излегување од ЕУ, туку за темелни промени на политичкиот систем кои треба да го стабилизираат за да не произведува нова влада секоја година. Се разбира, никој не размислува за напуштање на европското друштво најмалку заради две работи: со долгот од 130% во однос на БНП сметката за ручекот не можат сами да ја платат, второ, без европска асистенцијаза бегалците и на вода и со пари,Италија преку Лампедуза ќе добие нова демографска структура за помалку од една деценија.
За следниот месец и Унгарија закажа референдум, се разбира, не за излегување од ЕУ, туку за мигрантските квоти кои се единствената тема која ја држи високо популарноста на Орбан. Во некогаш мирната Скандинавија (без Норвешка) крајната десница е во поголем налет отколку на континентот, но, анти-ЕУ сентиментот не надминува петтина од електоратот. Данска има најригорозни анти-мигрантски закони од сите, но, не бара излез од ЕУ затоа што разбудената Русија е многу близу, а, бегалците им доаѓаат и преку Арктичкиот круг.
Најсериозната европска кавга денес тече помеѓу Брисел и Варшава, каде што првите критикуваат за авторитарниот стил, а, вторите за “мешање во внатрешните работи”. Но, ниту на Качињски не му паѓа на памет да организира референдум за напуштање на Европа, затоа што за разлика од Македонија, во Полска владеачката партија е про-западна, а опозицијата про-руска. Освен тоа, да кажете дека оддржлива алтернатива на Брисел е Москва претставува навреда за граѓаните на Полска кои го паметат масакрот на својата интелигенција кај Катињската шума.
Последната шега на Марин Ле Пен дека ако стане Претседател ќе организира референдум за излегување на Републиката од ЕУ е наследство од татко и , европскиот Трамп кој ги забавуваше масите три децении пред оригиналот. Дури и со најновите 28% поддршка таа може да влезе во вториот круг, но не може да победи затоа што тогаш сите ќе се обединат против кандидатот на партијата која подигна руски кредит за кампања од 9 милиони долари.
Конечно, главата на европскиот мотор не може да ја“зариба” ниту подемот на првата сериозна анти-европска политичка сила во историјата на повоена Германија, Алтернатива за Германија, која и со оптимистичките 20% на федерално ниво не може да ја добие ЦДУ, дури и без Меркел.
Досега кажаното не значи дека Европјаните остануваат на бродот затоа што е без маани. Јасно е дека ЕУ се наоѓа пред стратешки предизвик, не помалку важен од воведувањето на еврото. Императивот за реформирањее апсолутен предусловза атрактивноста на целиот проект и малкумина можат да се заколнат дека сегашната генерација политичари, беа визија, ќе сакаат да ја ограничат силата на бриселската бирократија. Меѓутоа, да фрлиме поглед, дали, во меѓувреме, забележаа прогрес нашите “омилени” алтернативи на ЕУ?
Московскиот Карнеги центар проценува дека Евроазиската унија никогаш нема да изгради наднационални институции со политичка компонента и ќе остане исклучиво во сферата на економската соработка.
Калкулациите се дека интегрирањето на бившите советски републики ќе чини многу, а нема гаранции дека ќе останат лојални кон Москва на долг рок. Што се однесува до легендарниот Брикс, лично, авторите на (привремената) референца, Голдман Сакс официјално објавија дека неговата ера заврши.
Има ли логично образложение на ваквите трендови? Еден од можните одговори е во анкетите на Галуп кои ја мерат довербата на луѓето во работата на државните раководства. На планетарно ниво, анти-американизмот, од година во година, бележи негативен раст, но, довербата кон руското раководство е дури два и пол пати пониска и со 22% е на историски минимум. Од топ десетте држави со најнегативно мислење за раководството во Кремљ, девет се во Европа. Македонија не отстапува многу од европскиот просек само затоа што не го анкетирале државното раководство.
Колумната на Пендаровски е напишана за НОВА.