Групата на држави против корупцијата (ГРЕКО) на Советот на Европа, при претставувањето на својот дваесет и прв извештај за работата, повикува да се спречат ризиците од корупција како дел од мерките преземени за борба против економските последици од пандемијата на Ковид-19, јави дописникот на МИА.
Владите треба ригорозно да управуваат со ризиците од корупција што произлегуваат од потребата да се преземат вонредни мерки за борба против пандемијата на Ковид-19, вклучително и вбризгување на значителни суми во економијата за ублажување на економските и социјалните последици од кризата со пандемијата, вели ГРЕКО, антикорупциското тело на Советот на Европа, во својот годишен извештај објавен денеска.
ГРЕКО подвлекува дека од пред повеќе од една година, владите воведоа итни мерки што доведоа до концентрација на овластувања и отстапувања од основните права, мерки кои одат заедно со ризици од корупција, кои не треба да се потценуваат. Овие ризици можат да бидат особено изразени во случај на системи за јавни набавки, особено во однос на судирот на интереси и улогата на лобирање.
Генералниот секретар Марија Пејчиновиќ Буриќ во писмена декларација нагласува дека во овие тешки времиња, владите треба да ги засилат своите напори да осигурат дека сите политики и активности насочени кон справување со економските и јавните здравствени кризи ги исполнуваат антикорупциските стандарди.
– Не е доволно да се има антикорупциско законодавство и институционални рамки. Ние мора да се осигураме дека овие стандарди се ефективно применети во пракса, а владите мора да дејствуваат со транспарентност и одговорност, вели Пејчиновиќ Буриќ.
Во својот извештај, претседателот на ГРЕКО, Марин Мрчела ги повикува државите внимателно да ги следат упатствата објавени од ГРЕКО во 2020 година за управување со ризици од корупција во контекст на пандемијата.
-Во итни ситуации, сите одлуки и постапки мора да ги почитуваат принципите на транспарентност, интегритет и отчетност, рече Мрчела.
Врз основа на работата на ГРЕКО во 2020 година, претседателот на ГРЕКО исто така жали што во некои земји-членки има „повеќе или помалку отворени обиди“ од извршната или законодавната власт за напад, заплашување или покорување на судството.
-Кога размислуваме за мерки за спречување на корупцијата, мора да имаме предвид дека борбата против корупцијата не треба да се гледа како елемент што треба да се разликува од независноста на судството, па дури и да му се спротивставува. Првото е апсолутно неопходно за второто, и обратно “, додаде Мрчела.
Извештајот ги испитува мерките преземени во 2020 година во земјите-членки на ГРЕКО за спречување корупција во рамките на 4-от циклус на оценување – што се однесува на парламентарци, судии и обвинители, и 5-тиот циклус на оценување, кој се фокусира на централните влади – вклучително и високи извршни функции и агенции за спроведување на законот.
До крајот на 2020 година, земјите-членки на ГРЕКО целосно имплементираа речиси 40 отсто од препораките насочени кон спречување корупција на парламентарците, судиите и обвинителите. Препораките со најниско ниво на усогласеност се однесуваа на парламентарците (само 30 отсто целосно спроведени), проследени со препораките до судиите (41 отсто) и обвинителите (47 отсто).
Од 31 декември 2020 година, 16 земји беа предмет на постапка за непочитување на ГРЕКО заради ниското ниво на усогласеност на препораките во однос на пратениците, судиите и обвинителите: Андора, Ерменија, Австрија, Босна и Херцеговина, Чешка Република, Данска, Германија, Унгарија, Луксембург, Молдавија, Монако, Полска, Португалија, Романија, Србија и Турција. Во март 2021 година, ГРЕКО одлучи да не го применува повеќе во Португалија.
Во однос на препораките за судиите, Кипар, Данска, Финска, Норвешка и Шведска целосно ги имплементираа сите препораки. Други земји со високо ниво на усогласеност со препораките во врска со судиите беа Летонија (86 отсто), Естонија (80 отсто), Северна Македонија (75 отсто) и Словенија (75 отсто).
Извештајот, исто така, подвлекува дека борбата против корупцијата и почитувањето на владеењето на правото одат рака под рака, и дека владеењето на правото и независноста на судството никогаш не треба да се поткопуваат во името на борбата против корупцијата.
Дел од извештајот за Северна Македонија
Заклучно со 31 декември 2020 година, Северна Македонија целосно спроведе 13 од 25 препораки издадени од ГРЕКО. Десет препораки беа имплементирани делумно, а две препораки останаа неспроведени, тоа во проценти изгледа вака: 52 отсто се спроведени, 40 отсто делумно и осум отсто не се спроведени. Или во детали, за парламентарците се спроведени 28,6 отсто од препораките, 57,1 отсто се делумно и 14,3 отсто не се спроведени. За судиите спроведеноста на препораките е највисока дури 75 отсто, делумно се 16,7, а 8,3 отсто не се спроведени. За обвинителите се спроведени 33,3 отсто од препораките, 66,7 отсто се делумно спроведени.
Групата држави против корупција (ГРЕКО) е тело на Советот на Европа кое има за цел да ги подобри капацитетите на нејзините членки за борба против корупцијата преку следење на нивната усогласеност со антикорупциските стандарди. Тоа им помага на државите да ги идентификуваат празнините во националните антикорупциски политики, поттикнувајќи ги да ги преземат потребните законодавни, институционални и практични реформи. Во моментов ја сочинуваат 47 земји-членки на Советот на Европа, Белорусија, Казахстан и Соединетите Американски Држави.