Хелсиншкиот комитет за човекови права остро реагира на грубото нарушување на начелото на јавност на постапката во Основиот суд Куманово, во судски процес кој Комитетот го мониторира на барање на тужената странка.
За судскиот мониторинг, како и за лицето што ќе го спроведува, Основниот суд Куманово, како што велат од Хелсиншкиот комитет, бил уредно информиран, но, судијката пред почетокот на подготвителното рочиште, кое се одржало на 25 мај 2022 година, ги информирала тужената и судската набљудувачка дека не смеат да присуствуваат на рочиштето, односно побарала во судницата да останат само полномошниците на странките.
Со тоа судијката оневозможила нивно присуство, иако не донела решение за исклучување на јавноста, ниту пак ги образложила причините и основот за исклучувањето на јавноста и на странката. Рочиштето се одржало само во присуство на полномошниците, а пред неговото завршување, судијката побарала од полномошникот на тужената претставници од Хелсиншкиот комитет да не доаѓаат на судски мониторинг сѐ до конечно завршување на постапката.
Хелсиншкиот комитет првично реагираше по службен пат, со поднесување претставки до претседателот на Основниот суд Куманово и до Судскиот совет.
– Причината за оваа јавна реакција е токму одговорот на претставката која ја достави в.д, претседателката на Судот, кој го сметаме за срамен и недозволив, се вели во реакцијата.
Во одговорот од судот до Хелсиншкиот комитет е посочено дека се преземени дејствија за разрешување на техничките проблеми со активација на клима уредот во салата и дека во иднина ќе нема проблеми со почитување на начелото на јавност на судските постапки, како уставно загарантирано начело.
– Но, нема ниту збор за тоа што овој уставен принцип веќе бил грубо прекршен од страна на предметната судијка, која практично ја отстранила од судењето, не само набљудувачката на Комитетот, туку и самата странка, без да ја испочитува обврската да донесе решение за исклучување на јавноста, велат во Хелиншкиот суд.
Според начелото на јавност на судските постапки, членот 102 од Уставот и членот 292 став 1 од Законот за парнична постапка, расправите пред судовите се јавни и на истите можат да присуствуваат сите заинтересирани полнолетни лица.
Законот за парнична постапка предвидува и исклучување на јавноста во одредени ситуации пропишани со Законот, но исто така членот 295 вели дека за исклучувањето на јавноста одлучува советот со решение кое мора да биде образложено и јавно објавено. Дополнително, во членот 343, став 2, точка 12 од ЗПП е предвидено дека исклучувањето на јавноста од главната расправа спротивно на законот е суштествена повреда на одредбите од парничната постапка.
Поради крајно неприфатливиот одговор од кумановскиот суд, во кој се игнорира грубото прекршување на постапката од страна на судијката, Хелсиншкиот комитет ќе ја дополни претставката до Судскиот совет со добиениот одговор и со барање да преземе соодветни мерки против судечкиот судија и в.д. претседателот на судот во Куманово.
Начелото на јавност на постапката е клучно за обезбедување на правичноста и за фер и законито постапување на судовите, а неговото прекршување влијае на и онака слабата доверба на граѓаните во судството и институциите.