Што се може да стори една Партија? Да пораѓа и закопува, да ги абортира и отфрли своите деца, да ги замезува и јаде секако, да биде родител, љубовница и пријател, во секој случај. Но, под одредени правила, само под строго запишани услови. Вредни за потсмев, зрели за презир.
Ригидна, беспоштедна хиерархија, наметнати авторитети, крути, со никаква фантазија зацртани правила. Членовите мора да ја почитуваат, беспоговорно да го слушаат лидерот, да се покоруваат, да замолчуваат, да се смалуваат или растат зависно од околностите, хировите, чизмата. На Партијата, на лидерот.
Така некако изгледа 1968 во тогашна Чехословачка, кога руските тенкови и пола милионска војска ја окупира и животот одеднаш завршува, барем за исто толку луѓе.
Кундера во еден свој расказ говори за пола милион луѓе кои се принудени да ги напуштат работните места и завршуваат распрскани насекаде. Уметници, филозофи, новинари, професори, интелектуалци.
Нежни души полни со страст, на таквите мора да им го исечете јазикот, да прочепкате подлабоко, за да го ампутирате гркланот, ископајте им ги очите за да не можат повеќе да читаат, сликаат, да не слушаат и да не гледаат, да ги исцрпите со лудило. Кој може тоа да го стори подобро од една партија?
Идејата е да престанат да говорат, а за тоа е потребно да завршат со мислењето.
Работат како чистачи по театри, депортирани по рудници, свињари во селски задруги, копаат канализации, исцрнете им ги прстите, засмрдете ги со ѓубрето кое секој ден во 5 часот наутро се принудени да го собираат, сомелете ги во фабричките машини.
Како вели Кундера- зборот интелектуалец се доживуваше како пцовка.
Педесет и нешто години подоцна, илјадници километри подалеку од денешна Чешка, партијата на Груевски систематски ги уништуваше интелектуалците.
Многу од нив беа деградирани, понижувани, клеветени, не добиваа соодветна работа или беа третирани како невидливи, беа бркани од работа, завршуваа на улица, тогаш кога некои компании се затвораа, а најчесто тоа е случуваше со медиумите.
Говорам исклучиво за луѓе кои одбиваа да молчат, кои ги критикуваа политиките на Груевски, кои отворено се спротивставуваа и јавно говореа.
Животот не им беше лесен на овие луѓе, секако дека им беше неподнослив. Особено на оние кои не можеа да најдат работа, а одбиваа да станат чистачи на улици.
Се разбира дека одбиваа. Зошто би требало да бидат чистачи? Затоа што така сака Груевски? Затоа што со него се согласуваат 2 милиони луѓе и не може да понудат друга опција, не е можно да се најде ниту едно работно место освен чистач?
Можеа и тоа го сторија- од се се збогуваа, продадоа се, иако во одличниот филм “Концерт” на Раду Михалеану, жената на главниот лик кој е диригент, одбива да го продадат пијаното, затоа што тоа е живот во мизерија. Можете да се отарасате од минатото лесно, но пробајте самоволно да се откажете од иднината.
За некого животот може да продолжи само ако знае дека пијаното е се што е тој, исто како што Партијата може да живее само ако стори се тој, како што е занесен и неискусен во новата професија, да ги заборави сопствените прсти низ дробилицата за ѓубре.
Токму затоа, кога оваа власт еднаш засекогаш ќе заврши , партијата која ќе дојде на власт мора да престане да биде се што се презира, кое се гледа со потсмев и побудува гадење.
Таа не смее да продолжи, како што е сега партијата на Груевски, да биде неприкосновено, единствено Биро за вработување, а во исто време касапница на борбени, бунтовни луѓе, крематориум за поинаквите, опонентите, критичарите.
Оттаму не смее да се гледаат, како сега што е случајот со партијата на Груевски, како висат свежи, заклани умови, таа не смее да произведува застарени, бајати и безлични клонови на Лидерот и да шири ужасна реа од која трули целата земја.
Идната власт, идната партија на власт на оваа земја мора едно да има на ум- дел од Чехословачка никогаш не можеше да продолжи како Чешка, ако го немаше Кундера. Ниту пак останатите земји во светот, оние со совесни граѓани ќе можеа да продолжат понатаму. Понекогаш едноставно не може да се истрпат секакви будалаштини. А камоли злосторства.