Собраниската Комисијата за европски прашања денеска го усвои дневниот ред на 23-та седница со што и официјално почна расправата по Предлогот на законот за изменување и дополнување на Законот за државјанството, по скратена постапка во второ читање. Дебатата трае два дена, а веќе следната недела се очекува предлогот да се најде пред пратениците за усвојување.
Гласањето на дневниот ред се одвиваше во тензична атмосфера, а пратениците од ВМРО ДМПНЕ и Левица преку процедурални излагања се обидуваа да го спречат усвојувањето на дневниот ред. Од опозицијата реагираа дека со употребата на Европско знаменце, се урива кредибилитетот на собраниските комисии и се избегнува можноста за јавна и транспарентна дебата.
– Кога веќе сте го донеле со европско знаменце, дозволете барем тие два дена пратениците да си кажат што имаат. Ваквата практика што ја воведувате ќе направи во ова Собрание комплетна измена на деловникот за работа, да нема потреба од ниту една Комисија, сите да ни доаѓаат со европско знаменце, реагираше координаторот на ВМРО ДПМНЕ, Никола Мицевски.
Тој го праша претседателот на Комисијата за европски прашања, Арбер Адеми, до каде се поднесените амандмани за оваа расправа, бидејќи тие како пратеници до пред стартот на Комисијата не ги добиле документите. Адеми, пак, му одговори дека амандманите сè уште се обработувале.
Алијанса за Албанците на став дека ќе ги поддржат сите амандмани кои ќе бидат конструктивни и во интерес на подобро законско решение. Од партијата се децидни дека предлог измените на законот се за сите оние граѓани кои имаат потреба од вакво законско решение.
– Овој предлог-закон е за тие што се оставени надвор и затоа ќе го усвоиме секој конструктивен предлог, рече координаторот на АА, Скендер Реџепи.
Пратеникот од ВМРО ДПМНЕ, Антонио Милошоски предложи да се организира јавна дискусија во Собранието за државјанствата, на која ќе присиствуваат министерот или заменик-министерот за внатрешни работи.
Пратениците од опозициските партии доставија над 1000 амандмани.
Инаку, Законот за државјанство првично беше инициран од Алијансата за Албанците и од Алтернатива, а со него е предвидено државјаните од поранешните југословенски републики, кои до независноста на 8 септември 1991 година живееле во Македонија, да можат да добијат македонско државјанство.
Првично Алијанса и Алтернатива бараа државјанство да се добива и само со присуство на тројца сведоци што наиде на остри реакции и негодувања кај останатите политички партии во Парламентот.
Сегашниот предлог текст предвидува повеќе различни критериуми врз основа на кои едно лице ќе може да побара да му биде издадено македонско државјанство.
Станува збор за извод од матичната книга на родени, доказ за завршено учебна година (свидетелство, уверение или диплома), доказ за заснован работен однос со М1 / М2 образец, работничка книшка. Еден од критериумите е и доказ од УЈП оти лицето е данолен обврзник, а како потврда ќе се прифаќаат и сметки за платена струја, вода, парно или телефонски услуги.
Може да се поднесе и доказ за платен данок согласно законските регулативи кои во тој период важеле во Македонија, како данок од личен доход на работниците, данок од личен доход од вршење земјоделска дејност, данок од личен доход од самостојно вршење на стопанска и професионална дејност, данок на приходи од имот и имотни права, данок на имот и данок на наследство и подарок.
Како валиден документ врз основа на кој би можело да се добие државјанство, предлог законот предвидува тоа да може да е патна исправа издадена од поранешната СФРЈ или од земјава, лична карта издадена од поранешната СФРЈ или државава, лична карта за странци, здравствена книшка, извештај, потврда, отпусно писмо или друг документ со кој се докажува извршено лекување во јавни здравствени установи во Северна Македонија, поседовен или имотен лист на име на барателот, штедна книшка за депонирање на заштеди во банка (правно лице) основана од Република Северна Македонија согласно закон, други докази издадени од надлежни државни органи со кои ќе се потврди постојаното живеалиште на територијата на земјава и свидетелствата кои се издадени од 1991 до 1998 година за лицата родени од 1984 година до 1991 година.
Со измените се кратат и годините на престој во државата потребни за добивање државјанство од осум на седум.
Биљана Божиновска