Ромската заедница продолжува да се соочува со сериозни предизвици, особено во областите на вработување, образование, здравство, домување и граѓанска регистрација. Бројот на регистрирани невработени Роми во АВРСМ е околу 10 отсто (10.388 Роми), од кои 93 отсто, односно 9.677 лица се Роми без завршено образование или со завршено основно образование, 4,13 отсто (430 лица) се со завршено средно образование и само 0,22 отсто (23 лица) се невработени со завршено високо образование, пријавени во Агенцијата за вработување. Голем дел од заедницата и понатаму останува активна во неформалната економија. Ова се наведува во Извештајот во сенка за имплементацијата на политиките за Роми во Северна Македонија.
Институтот за истражување и анализа на политики Ромалитико денеска во Граѓанскиот Ресурсен Центар – Скопје го претстави својот нов тригодишен проект „Надвор од бариерите: Резилиетност на Ромите на Западен Балкан“, кој е финaнсиран од Европската Унија. Во рамки на проектот беше изработен Извештај во сенка за имплементацијата на јавните политики за Роми во Северна Македонија за периодот јули 2024 – февруари 2025 година.
Во сферата на образованието, само 472 или 1,3 отсто од децата кои се запишани во јавни градинки во учебната 2024/2025 година се Роми, а 150 од нив се ослободени од партиципација како дел од владините мерки за социјално ранливи семејства. Според Министерството за образование и наука, 97 отсто (10.787 ученици) од запишаните 6 отсто, односно 11.055 ученици Роми за учебната 2023/2024 го комплетирале основно образование, додека 94 отсто (1.772 ученици) од запишаните 2,7 отсто (1.867 ученици) Роми во учебната 2023/2024 го комплетирале средното образование.
Ова укажува на тоа дека стапката на осипување е намалена и Ромите имаат тенденција да го комплетираат своето образование. Според информациите од Министерството за образование и наука во 26 општини се ангажирани 44 образовни медијатори кои се директна поддршка на децата Роми, а во април 2025 е донесен закон со кој оваа улога се воведува и во средното образование, таргетирано за деца Роми. Сепак, остануваат предизвици поврзани со децата со попреченост, сегрегацијата и пристапот до образование за возрасни, се наведува во Извештајот.
Во делот на здравството, 19 ромски здравствени медијатори биле активни во 2024 година, но буџетот за оваа програма е целосно укинат во 2025 година.
Иако стапката на смртност кај ромските доенчиња е намалена (3.01 отсто во 2023), таа и понатаму е највисока во споредба со другите заедници. Во категоријата од 25–44 години, Ромите сочинуваат 5 отсто од вкупните смртни случаи, што е значително повеќе од другите етнички групи. Во категоријата од 45–64 години, Ромите сочинуваат дури 37 отсто од вкупните смртни случаи, што е највисока стапка во однос на другите етнички групи во оваа категорија. Истовремено, се нотира сериозен недостиг на здравствено осигурување кај Ромската популација, стои во Извештајот.
Домувањето, како што се наведува, и натаму останува една од најкритичните области.
Народниот правобранител известува дека семејства со деца живеат во екстремно нехумани услови во објектот на ЈУ „Ранка Милановиќ“ во Скопје – без вода, струја и основни услови за живот. Во привремени објекти во Визбегово се сместени 80 лица, од кои 55 се деца. И покрај тоа што Стратегијата за Роми 2022–2030 и Уставот го гарантираат правото на домување, ефективни и трајни решенија сè уште изостануваат. Истовремено, дискриминацијата врз основа на етничка припадност останува системска – 27 отсто од пријавените случаи во 2024 година се однесуваат на Ромите, што е највисок процент споредено со другите заедници, се вели во Извештајот.
Според податоците од Министерството за финансии за 2024 година, вкупната реализација на буџетот за спроведување на Националната стратегија за Роми изнесува 91 отсто од планираниот буџет.
Во 2024 беше направен и ребаланс на буџетот, со севкупно намалување од 1.940.000 денари од буџетот планиран за имплемнтацијата на Стратегијата за Роми. За 2025 година предвидени се 44.520.000 денари за спроведувањена стратегијата, но загриженоста постои поради потенцијалното влијание на овие кратења врз ефективноста на програмите наменети за ромската заедница, се наведува во Извештајот.