Од 92 место во 2020, 57 во 2022 година Македонија направи нов голем скок на листата на Репортери без граници искачувајќи се на 38 место во последниот извештај на оваа организација за слободата на медиумите во светот.
На ова најново рангирање Македонија е убедливо најдобра во целиот регион пред Словенија и Хрватска кои се на 50 и 42 место. Албанија и Србија се на 96 и 91 , Грција на 107 место. Најдобри на ранг листата традиционално се скандинавците и Ирците. На дното на рангирањето, се исто така традиционално , Кина и Северна Кореа. Ранг листата на Репортери без граници анализира 180 држави во светот.
Во анализата за Македонија се наведува дека имаме проблем со професионализмот, лажните вести но и со недоличен однос на функционерите кон новинарите.
„Иако новинарите не работат во непријателско опкружување, раширените дезинформации и недостатокот на професионализам придонесуваат за опаѓање на довербата на општеството во медиумите, што ги изложува независните медиуми на закани и напади. Владините функционери имаат тенденција да имаат лоши и понижувачки ставови кон новинарите” се вели во извештајот .
Во Извештајот се констатира и тоа дека ТВ станици имаат висока гледаност но ниска доверба од гледачите.
Во анализата за полтичкиот контекст во кои делуваат медиумите се вели дека поларизиацијата во општеството е еден од проблемите.
“Целокупната средина останува поволна за слободата на печатот и дозволува критичко известување, иако транспарентноста на институциите е прилично слаба. Поради силната политичка поларизација, медиумите можат да бидат подложени на притисок од страна на властите, политичарите и бизнисмените. Двете најголеми партии (на власт и во опозиција) создадоа паралелни медиумски системи врз кои го вршат своето политичко и економско влијание. Јавниот радиодифузен сервис нема уредувачка и финансиска независност” се вели во извештајот.
Во делот на економскиот контекст за работа на медиумите се наведуваат притисоци од сопствениците.
“Иако одредени видови медиумска концентрација се забранети со закон, редакцијата на некои од главните ТВ канали е изложена на економски притисоци од нивните сопственици. Државното финансирање е ограничено и нетранспарентно, а независните медиуми во голема мера се потпираат на донаторите. Странските грантови засновани на проекти придонесуваат само за опстанок, но не и за понатамошен развој. Помеѓу маркетиншките агенции и одредени медиумски куќи има влијанија” пишува во анализата на Репортери без граници.
Извештајот обрнува внимание на и на социокулторилошкиот конкетс во кој работата новинарите.
“Иако не постојат јасни ограничувања во социјалната и културната средина кои влијаат на слободното новинарство, социјалните мрежи и дигиталната сфера генерално го фаворизираат ширењето на дезинформации и сајбер-закани. Во комбинација со ниските професионални стандарди, тие придонесуваат за пад на довербата на јавноста во медиумите и го отвораат патот за напади врз новинари врз основа на полови, етнички или верски критериуми” се вели во оваа анализа на Репортери без граници.
Во делот на безбедноста се укажува на тоа дека новинарите се мета на напади. Извештајот го потенцира назначувањето на специјален обвинител кој ќе ги води случаите на напади врз новинари.
“Новинарите редовно се мета на вербални напади. Под изговор за заштита на државните тајни и личните податоци, тие може да бидат изложени на правен притисок и навредливо гонење Сепак, судовите имаат тенденција да ја поддржуваат слободата на печатот и да ги штитат новинарите. Во главниот град, беше назначен специјален обвинител кој ќе ги води случаите на напади врз новинари, а се разгледува и отворањето на слични канцеларии низ целата земја” се вели во оваа рангирање на Репортери без граници.
Б. Ј.