И Никола Карев: „За човекот нема поголемо богатство од слободата и од правото спокојно да работи и создава” и „Се боревме не само за слобода на Македонија, туку за република на сите народи, сите вери, за сиромашните”, кажува дека, очигледно, Карев е социјалистички револуционер, во суштина демократ и интернационалист. Ова се социјал- демократски основи. Кога би знаел за ова наше очајно „Не бива држава од нас”, разочарано, но стрпливо би ни рекол: „Добро, ја гледате неправдата. Но, одговорот не е во национализмот, туку во република на правда. Дури и да не успеете веднаш, дури и ако успеете за само еден ден, ќе знаете што значи праведно општество, а што неправда.”
Емилија Целакоска
На 2 Август двапати се поставени основите на морално – политичките принципи на модерна Македонија: Во 1903 со жртва за слобода, против османлиското угнетување, во 1944 со антифашистичкото раѓање на државноста. Водачите во овие два врва на нашата историја, делувале не само политички, туку дале и етичка визија, како да сакале да ни ја подарат способноста да знаеме да го согледаме злото, да знаеме што значи да можеме да го согледаме злото и да избереме – отпор.
Што мислите, дали тие би одобриле што велиме „Не нѐ бива, не бива држава од нас”? Тие самите го согледале злото од нивното време, кое е неспоредливо побрутално од нашите времиња, но не седнале да очајуваат, да се предадат со „не бива држава од нас”, туку презеле дејства врз основа на своите морални принципи.
Гоце Делчев, кога би ги видел своите разгалени потомци како после сета борба скрстиле раце, мрдаат глава и само цукаат „Ц, не, не бива држава од нас”, многу би се разочарал. Сепак, знаејќи го неговиот став за светот (како поле за културен натпревар меѓу народите), веројатно би нѐ упатил да развиваме критичка мисла – да разликуваме добро од зло, да се образуваме и да не го запоставуваме сопствениот културен развој.
И Никола Карев: „За човекот нема поголемо богатство од слободата и од правото спокојно да работи и создава” и „Се боревме не само за слобода на Македонија, туку за република на сите народи, сите вери, за сиромашните”, кажува дека, очигледно, Карев е социјалистички револуционер, во суштина демократ и интернационалист. Ова се социјал- демократски основи. Кога би знаел за ова наше очајно „Не бива држава од нас”, разочарано, но стрпливо би ни рекол: „Добро, ја гледате неправдата. Но, одговорот не е во национализмот, туку во република на правда. Дури и да не успеете веднаш, дури и ако успеете за само еден ден, ќе знаете што значи праведно општество, а што неправда.”
Зошто сум уверена што би рекол? Затоа што неговата идеја првенствено била за социјална револуција, пред националното ослободување. Од неговите зборови се гледа дека смета оти Илинден е за народот, не за нацијата.
Луѓето основачи на Антифашистичкото собрание за национално ослободување на Македонија, АСНОМ, посебно Методија Андонов – Ченто, како антиавторитарен либерален демократ и антифашистички револуционер, отворено би ни рекол:
– Ако го гледате злото, ако сметате дека очите ви се отворени, тогаш не би смееле да се поклоните на ниеден господар, ни странски, ни домашен!
Како сум уверена што би рекол? Па, нели негови се зборовите „Не се борев за Македонија да биде нечија провинција”? А ние што правиме овде, да се запрашаме. Доволно е да се запрашаме.
Затоа што сѐ што гледаме лошо, го гледаме во неправдата, сиромаштијата, но и молчењето и лицемерието. Можеби само сонливо сме подразбудени, можеби сепак тоа што го гледаме може на моменти да си го сметаме за морална разбуденост, но таа вреди само ако води кон солидарност со оштетените, а богами и угнетените.
Тоа што колективно страдаме, воопшто не е романтично и не треба да му се правиме паметни со „Не, бе, не бива држава од нас”. Ова страдање си ја има својата бруталност, иако не е иста со османлиската угнетеност и понатаму со фашистичките ѕверства. Но, истото, ја открива вистината, што значи следен чекор е таа да се запише, да се сними ако треба, да се каже и да се организира!
Има будење, не враќајте се на спиење.
Од Фејсбук ѕидот на авторката