Пишува: Борјан Јовановски
Не требаше многу време за авторите на нон пејперот, којшто има за цел да ги анимира балканските атавизми, да се појават во јавноста. Па така, продолжената рака на Орбан во Брисел, комесарот Оливер Вархеји, истапи јавно со неговата изјава дека се размислува за одвојување на Албанија и Македонија во процесот на проширувањето, теза која во својата суштина има многу врска со нон пејперот што го договориле Јанша и Орбан, со асистенција и поддршка и на неколку други сиви зони на меѓународната политичка сцена.
За потсетување, во 2018 и 2019 ситуацијата беше обратна, па тогаш некои размислуваа да ги одвојат Албанија и Македонија. Тогаш, во наша корист. Затоа што тогаш, се сметаше дека Албанија сé уште не ги исполнила условите за старт на преговори. Сепак, оние што во ЕУ беа добронамерни кон Балканот, и кои геополитички ги промислуваат нештата, тогаш ја спречија оваа иницијатива со јасно образложение дека одвојувањето на овие две земји во процесот на проширувањето може да предизвика геополитички турбуленции. Имено, тогаш на тоа се гледаше како на опасност од испраќање на сигнал дека земјите во кои доминира муслиманската популација, како Албанија и Босна, не се пожелни во ЕУ што разбирливо може да предизвика превирања и реакции кои би биле штетни па и опасни за регионалната стабилност.
Тогаш за ова прашање францускиот претседател Емануел Макрон во едно интервју многу јасно нагласи дека одвојувањето на Албанија и Македонија во процесот на проширувањето би било како што рече Макрон ‘фатална грешка’.
Сега сме во обратна ситуација. Сега се предлага Македонија да остане во купчето отворени прашања на Балканот а Албанија да ја добие посакуваната јасна европска перспектива со старт на преговори.
Зошто овој обид на Вархеји е опасен?
Раздвојувањето на Албанија и Македонија во овој случај нашата земја би ја оставило на слепиот балкански колосек во кој врие од неизвесности и не е исклучено да предизвика реакции во рамките на бројната албанска етничка заедница во Македонија, и се разбира на Косово. Оваа раздвојување на Албанија и Македонија може да силно да ја засили гравитациската моќ на Тирана во која Албанците од Македонија ќе видат можност за своите европски аспирации. На сличен начин би можеле на сила да добијат веќе активираните тенденции на Косово за приклучување кон Албанија што индиректно води точно во рамката на оној несреќен нон пејпер од Љубљана и Будимпешта во кој се предлагаше припојување на делови од Македонија кон Албанија.
Дополнително, не јасно е зошто Оливер Вархеји истапува со ваква изјава, истиот ден кога во Лондон се одржа состанокот на влијателната Г7 група во која членуваат главните фактори на меѓународната сцена како САД, Франција, Италија, Велика Британија, Јапонија, Канада, Германија и ЕУ. Тие, од тој состанок испратија јасна порака за потреба од почеток на преговори за членство со Албанија и Македонија нагласувајќи дека иницијативите за менување на границите на Балканот се опасни. Конечно ако на Г7 состанокот во Лондон, ЕУ како член стои зад усвоениот став на оваа влијателна групација, тогаш многу е логично да се постави прашањето за кого тоа работи Вархеји, сместен удобно во кабинетот на една од најважните институции на ЕУ.
Одговор е тешко да се добие со оглед на недостапноста на овој унгарски комесар кој не најде за сходно да се појави на ниту едно интервју за медиум од регионот за кој е директно надлежен во неговиот портфељ. Евентуално, таквото прашање до него може да биде упатено од неговите пријатели во Скопје кои се на жешка линија со Орбан и Јанша. За да дознаеме повеќе околу оваа иницијатива за убивање на процесот на проширувањето.