Од позициите на моќ до кралевите, партиите кои добро поминаа и политичарите кои се борат за опстанок во вториот круг од гласањето на крајот на месецот
Десетици милиони Турци излегоа на гласање во неделата на парламентарните и претседателските избори, а милиони други имаат право на глас во странство.
Значи, што научивме досега од резултатите?
1. Ова се први претседателски избори на кои Ердоган не победи во првиот круг. Тоа е веќе шок за турскиот политички систем.
Но, претседателот настапи подобро од очекуваното , а Народната алијанса предводена од неговата партија го задржа мнозинството во турскиот парламент од 600 места. Аналитичарите велат дека тоа му дава предност на турскиот водач во вториот круг, бидејќи гласачите можеби ќе сакаат да избегнат различни фракции да управуваат со извршната и законодавната власт.
Ердоган истото го кажа рано во понеделникот.
„Не се сомневаме дека предноста на нашата нација, која го даде мнозинството во парламентот на Народната алијанса, ќе биде во корист на довербата и стабилноста во (вториот круг)“, им рече претседателот на своите поддржувачи во Анкара.
Киличдароглу, лидерот на Републиканската народна партија, или ЦХП, рече дека е сигурен за победа во вториот круг, но резултатите од неделата покажуваат дека тој може да се бори да привлече доволно гласови, иако тој беше кандидат на шестпартиската Алијанса на нации.
2. Подгответе се за брза и веројатно валкана борба за вториот круг на гласање.
Поддржувачите на двата водечки кандидати не губат време во започнувањето на нивната кампања за гласови во вториот круг на изборите на 28 мај.
И аналитичарите сугерираат дека кампањата пред вториот круг би можела да биде брутална.
Пред гласањето во неделата, Ердоган ја омаловажи опозицијата дека е поддржана од забранетата Курдистанска работничка партија или ПКК. На еден митинг, тој на стотици илјади свои приврзаници им покажа лажирана видео снимка на која наводно е прикажан командант на ПКК како пее песна од опозициската кампања.
„Контролата на информации беше најголемата предност на претседателот Ердоган во кандидирањето и влегувањето во изборната сезона. И мислам дека неговите медиуми лојални на него успешно ја оквалификуваа поддршката на ХДП за Киличдароглу како „терористичка поддршка““, рече Сонер Чагаптај, експерт за Турција во институтот Вашингтон.
„Тоа помогна да се исплашат некои националистички гласачи“.
Киличдароглу рече дека Ердоган не успеал да го постигне резултатот што го сакал и покрај тоа што упатува „клевети и навреди“ кон опозицијата.
3. Десничарска партија сега на клучна позиција за вториот круг на гласање
Според прелиминарните резултати на претседателските избори, кандидатот на Алијансата АТА, Синан Оган, ќе добие повеќе од 5% од гласовите: тоа е повеќе отколку што беше предвидено да добие во предизборните анкети и значи дека ќе стане важен kingmaker во вториот круг на гласање.
Оган сега е на позиција на моќ, да им наложи на своите гласачи да гласаат за кој било од двајцата кандидати на вториот круг од изборите и потенцијално да го помазат следниот претседател на Турција.
Лидерот на ЦХП Кемал Киличдароглу ги направи првите чекори кон третопласираниот претседателски кандидат, му се јави на Оган по објавувањето на резултатите од изборите во неделата синоќа и му честиташе за неговиот број на гласови.
После тоа, поранешниот турски премиер Бинали Јилдирим, високо име во АК партијата на Ердган, исто така му се јави на Оган во неделата вечерта.
Не е точно јасно кои партии во Алијансата АТА ги фаворизираат, кога станува збор за следниот круг на гласање, но се смета дека значителна транша од поддршката дојде од партијата ИЈИ, која не сакаше да гласа за Киличдароглу.
Но, АТА доби гласови и од луѓе кои сакаа да го поддржат Мухарем Инџе, кој се повлече од трката непосредно пред денот на изборите.
Сонер Чагаптај, експерт за Турција во институтот Вашингтон, рече дека повеќето гласачи на Оган најверојатно ќе се обратат за Ердоган без разлика дали нивниот првичен кандидат го поддржува турскиот лидер или не.
„Сигурно е дека Ердоган ќе го помине вториот круг“, рече Чагаптај.
4. Курдските поддржувачи не и помогнаа на опозицијата да победи на изборите
Сојузот на прокурдските партии доби 66 места во новиот парламент, доволно за да ги направи трет по големина блок. Но, тоа не беше доволно опозицијата да го надмине Ердоган.
АКП на актуелниот претседател и нејзините сојузници обезбедија 321 место во Националното собрание, додека опозицијата освои 213, а преостанатите 66 отидоа во прокурдска алијанса.
Прокурдската Зелена лева партија, YSP, ги освои доминантно курдските провинции на југоистокот.
5. Гласачите од дијаспората се поделени по традиционални партиски и државни линии
Повеќе од 5 милиони луѓе со турско потекло живеат во Европа и нивните гласови влијаеја на резултатите, при што секој политичар има свои регионални упоришта.
Околу 3,4 милиони од нив се регистрирани за гласање во странство, наспроти 64 милиони во Турција.
„Немаше многу изненадувања во гласањето на дијаспората“, рече Пол Левин, директор на Институтот за турски студии на Универзитетот во Стокхолм, за Euronews. „Ердоган остана силен во Германија и Франција како и во 2018 година.
Дом на најголемата турска дијаспора, повеќе од 700.000 гласови беа дадени во Германија, при што околу 66% му припаднаа на Ердоган (462.000), 33% за Киличдароглу (230.000) и 1% на Синан Оган, лидер на ултра-националистичката МХП (9.000). ).
„Германците со турско потекло продолжуваат да гласаат лево на германските избори, но конзервативни дома“, изјави Левин за Еуроњуз.
Во Франција, која има втора по големина турска дијаспора, Ердоган исто така доби лавовски дел од гласовите со (64%).
На почетокот на овој месец избувнаа тепачки меѓу Турците на гласачките места во Франција, при што полицајците употребија солзавец за да спречат насилство.
„Генерално, Ердоган добро се справува со странските гласови, што затоа останува важно за него, особено на блиски избори“, рече Левин за Еуроњуз.
Сепак, резултатите низ Европа беа поларизирани, при што Киличдароглу доминираше во Велика Британија, јужна и источна Европа, Финска, Шведска и на Балканот.
Подготви А. В.