Во јавноста се отворија бројни дилеми, но и бројни шпекулации врзани со тоа што крие опремата која денеска конечно ја “отклучи“ експертот пратен од компанијата „Ериксон“ на барање на Специјалното јавно обвинителство. И опремата и експертот кренаа многу прашина. Опремата за следење и уредот од „Ериксон” често се мешаа како поими, а институциите не помогнаа многу во разобличувањето на овие шпекулации.
Денеска, по доаѓањето на експертот, прашањето на денот е што ќе отвори неговиот клуч и како тоа ќе помогне во расветлување на скандалот со прислушувањето. Дали ќе се открие дали некој можеби е прислушуван во моментов; дали ќе ги има сите податоци за прислушувања ако се знае дека опремата од 2013 година е уништена и за неа СЈО го води случајот „Тврдина2, или само оние од 2015 наваму; дали уредот чува само логови или и разговори. Некои прашања можеби звучат „глупаво„ за познавачите на овој тип на технологија, но бидејќи сите тези најдоа место во јавниот дискурс, НОВАТВ се обиде да добие прецизен опис на овој уред. Разговаравме со експерти од МВР во сферата на безбедноста кои ни објаснија за каков уред станува збор и што тој ми можел да открие.
Дали на овој уред се снимените разговори?
Не. Ова не е компјутерот на кој се снимаат разговорите. Овој уред претставува врска помеѓу опремата, односно машината за следење на комуникациите и телефонскиот оператор. За да може УБК да прислушува телефони, треба да се поврзе со телефонскиот оператор. Овој е посебен од оној кој ги снима и бележи разговорите. Во него нема разговори, туку само логови, односно податоци кои покажуваат кој број е снимам, во кое време и слично.
Ако од 2015 е уништена тогаш што ќе открие овој уред?
На овој уред може постојат и податоци пред 2015 затоа што истиот, според извори во МВР е набавен многу порано и наводно, ги чува податоците од 2008 до ден денешен. Како е тоа можно? Уредот или софтверот кој ги поврзува УБК и телеоператорот постои незавино од самата опрема на која се следат разговорите и истиот може да се поврзе на било која машина за следење. Извори велат дека уредот е набавен токму во 2008 година кога се менувал Законот за следење на комуникациите. Па, и покрај тоа што опремата од 2013 е уништена, уредот ги чува логовите, односно може да покаже кои броеви биле снимани. НОВАТВ не може да најде писмена потврда дека навистина овој уред е од 2008, но во теоријата може да се каже со точност дека ако уредот е постар, тој ќе ги има податоците без разлика дали опремата од 2013 е уништена или не.
Зошто на СЈО му требаат податоците од овој уред?
Затоа што на овој начин, во отсуство на претходната опрема за следење на комуникациите, овој уред ќе покаже кои и колку броеви се снимени и дали истите соодветствуваат со бројот на судски наредби за следење телефонски броеви. Ако има повееќе од бројот на наредби – тогаш имаме проблем.
Се разбира, НОВАТВ се служеше со упатени извори во оваа проблематика и ова е наш обид да го разјасниме функционирањето на овој уред. Развојот на технологијата остава простор да се сомневаме дека „чуда“ од типот бришења на логови и други разноразни подметнувања овозможени од компјутерската технологија, се, сепак возможни.
За потсетување, минатиот петок обвинителката Ленче Ристоска изјави дека тие се уверени дека поседуваат доволен број докази за да го расветлат овој случај, односно да откријат кој навистина наредил да се слуша: странски или домашни служби.