ЕУ е охрабрена од обидите на владата на Зоран Заев која им пружа рака на соседите и од заложбите за реформи но од друга страна оваа влада не треба да оди по стапките на претходната особено во јавната администрација. Ова е пораката што европската страна и ја упати на македонската влада за време на Советот за стабилизација и асоцијација (ССА) кој денес, по пауза од две години, се одржа во Брисел.
Минатата година овој состанок, главен инструмент во односите на Македонија со ЕУ, не се одржа поради кризата. Земјите членки на ЕУ сметаа дека во услови на остра криза нема резон да се одржува состанок кој е воведен за да се унапредуваат односите меѓу двете страни. Минатата година односите назадуваа па Македонија минатата есен практично ја загуби препораката за старт на прегвори за членство во ЕУ.
Денешниот состанок траеше неполни два часа. По него високата претставничка за надворешна политика Федерика Могерини, комесарот за проширување Јоханес Хан, шефот на нашата дипломатија Никола Димитров и министерот за ЕУ интеграција Бујар Османи излегоа пред новинарите за да го изразат задоволството од новиот импулс во односите помеѓу двете страни.
ЕУ пред се ја поздрави заложбата на новата влада за примена на Договорот од Пржино и реформите на Прибе. Во заклучокот од средбата е побарано да се утврди одговорноста за прислушувањето и нападот во Собранието на 27 април.
Прва европска критика за новата влада
Но, стаса и првата европска критика на работата на владата. Како што рече Хан, споменатите реформи се “важни за да се врати земјата на европскиот пат но тоа не е покана за да се избрзува со законските предлози во Парламентот бидејќи и овде е важна соодветна консултација бидејќи квалитетот е важен”.
Според извор на НОВА, критиката е упатена пред се на смените на директорите на јавните претпријатија. ЕК не сака да гледа реприза на однесувањето на претходната влада:
“Ставивме на знаење дека брзиот начин на смена на директорите на јавните претпријатија не е во согласност со заложбите на владата. Не можете да донесувате Акциски план (планот 3-6-9) во која се вели дека се оди кон деполитизација на јавната администрација а од друга страна во еден ден да менувате повеќе раководни лица од таа администрација. Треба промени во јавната администрација но тие промени треба претходно да бидат објаснети во јавноста”, вели европскиот извор на НОВА и додава дека, на пример, добро е што процесот на смена на јавниот обвинител се води според правилата.
ЕК нема информации за најавата за новото министерство за комуникации и очекува од владата да образложи за што точно станува збор. И конечно, Комисијата засега не гледа големи промени во медиумите и се надева дека тоа ќе биде сторено брзо.
Но тоа беше, засега, единствената критика која беше испратена на адреса на новата влада. Во другите области Брисел немаше забелешки.
Хан изјави дека експертот Рајнхард Прибе е во Скопје во моментов а “Комисијата ќе ја советува владата како да се решат системските проблеми за да има владеење на правото”.
Хан не можеше да потврди дали ЕК ќе направи преоден извештај за Македонија во текот на есента со оглед на фактот што редовните годишни извештаи за Балканот се планирани за април 2018 година. Македонија би сакала што е можно побрзо да добие чиста препорака па очекува тоа да биде направено до крајот на 2017 година:
“Комисијата е флексибилна во тој поглед на позитивен начин. Ако работите созреат доволно ние сигурно ќе излеземе со специјален извештај пред април. Но работите треба да бидат добро подготвени во земјата преку работа на реформските приоритети”, вели Хан.
Оптимизам за добрососедство
Детали за спорот со Грција или договорот со Бугарија не беа дел од ССА состанокот но ЕУ ги поздрави чекорите и конструктивноста на владата во односите со соседите и пред се Грција и Бугарија.
Могерини не можеше да вети дека ЕУ ќе почне да игра проактивна улога во процесот на преговори за Грција но беше среќна што има позитивни чекори во тој поглед. Таа го подвлече начинот на кој Македонија и Бугарија билатерално, без какво и да е посредништво, склучуваат важен договор.
“Оптимизмот лебдее во воздухот за работи кои беа тешки во минатото и се надевам дека нема да бидат толку тешки во иднина”, рече Могерини.
На прашањето дали Димитров вчера имал средба со неговиот грчки колега Коѕиас (кој вчера во Брисел се сретна со Нимиц), тој рече дека немал средби и дека прашањето е отворено и мора да се биде внимателен.
“Решението нема да дојде преку ноќ. Две важни работи можам да кажам: новата влада нема да се плаши да преговара и нема да преговара од страв, ќе преговараме за да најдеме решение. И второ, во контекст на Балканот и фактот дека или заедно ќе успееме или заедно нема да успееме, се трудиме отворените прашања да не ги гледаме низ призмата на победник-губутник туку низ призмата – што е можно да направиме двете држави и целиот регион да направи чекор напред кон ЕУ”, рече Димитров.
Димитров го цитираше токму Коѕиас со зборовите – “историјата не треба да биде затвор туку учител” во контекст на тоа дека и Македонија правела грешки во ова прашање и тие сега не треба да се повторуваат туку од нив да се учи.
Критика до опозицијата
Според Хан тема на состанокот било “како работата да се приоритизира за да бидеме сигурни дека ќе има трајни и одржливи реформи”, рече Хан и додаде дека ЕУ ја поздравува намерата на владата да работи заедно со сите и особено со опозицијата:
“Но затоа е потребна конструктивна опозиција и важно да се има пристап до секој на инклузивен и конструктивен начин за да може да се напредува на европската реформска агенда”.
Изворот на НОВА цели дека Владата треба да знае дека ВМРО-ДПМНЕ ја игра својата улога на опозиција во Брисел и испраќа дописи до ЕК во кои се критикуваат чекорите на новата влада. Засега Брисел не сака да коментира на оваа тема но ги чита писмата на ВМРО-ДПМНЕ.