Еден град, две локални власт, двајца градоначалници – и двајцата Срби: на тој начин веќе четири години функционира општината Грачаница. Проблемот со паралелните институции е често поврзуван со северниот дел на Косово, но вистинскиот паралелизам всушност постои во областите јужно од реката Ибар каде што владее Српското мнозинство.
За разлика од северот, Србите во јужниот дел живееја според косовскиот систем веќе подолго време. Но договорот од Брисел ќе донесе промени и за нив – во функционирањето на нивните институции и во начинот на кој Србија ќе продолжи да ги подржува.
Знамето на општинската зграда сигнализира дека општината е сеуште дел од Република Србија.
Видак Ристовиќ, заменик-градоначалник на српската општина Грачаница:
Ние функционираме како два различни системи; ние сме дел од системот на Србија а тие се дел од косовскиот. Луѓето доаѓаат кај нас за некои секојдневни прашања поврзани со српските лични документи, изводи на раѓање, лична документација и други административни работи.
Луѓето се редат пред овие шалтери да добијат документи од Србија, но за сите други надлежности на општината тие се должни да одат неколку стотини метри настрана – општина Грачаница, кој функционира во рамките на Косово. Преклопувања на надлежностите помеѓу двете администрации се вообичаени, но двете општини се стремат да се надополнуваат и да соработуваат, вели градоначалникот на општина Грачаница.
Бојан Стојановиќ, градоначалник на Грачаница:
За областите во кои косовските општински јавни услуги се платени од граѓаните, на местата каде што тие чистат, луѓето им плаќаат сметки. Тоа е ситуација на компромис, работиме заедно таму каде што можеме, но луѓето кои се грижат за овие активности се тие кои работат во косовскиот систем. Тие не работат овде затоа што ги сакаат институциите на Косово, туку затоа што немаат друг избор во постигнувањето на своите интереси, а во тоа е суштината.
Освен издавањето лични документи , српската општина Грачаница е најголемиот работодавец за локалното население. Околу 830 луѓе се на списокот за редовна плата, иако речиси само половина од нив имаат вистинска работа. Српската општина претставува канал за Белград финансиски да го одржува локалното српско население и на тој начин да ги од евентуално заминување, додека косовската општина е задолжена за поголемите општински прашања.
Компанијата „Брандикос“ од Грачаница произведува традиционални слатки и бонбони. И покрај тоа што продава само во Србија, компанијата е регистрирана како во српскиот така и косовскиот систем. Тој е должен да води двојно книговодство, бидејќи она што е извоз за Косово се смета како внатрешна трговија за српските власти.
Саша Секулиќ, сопственик на „Брандикос“:
Се е паралелно овде. Регистрирани сме во косовските институции бидејќи тоа е неизбежно, но регистрирани сме како српска компанија исто така. Изминативе две или три години, српските даночни власти сакаат да плаќаме данок во Србија исто така, иако ние плаќаме данок на Косово бидејќи тоа е неизбежно. Во сите наши контакти со даночните претставници во Србија кажано ми е дека морам да плаќам данок на Србија исто така. Но сите знаат дека не може да се плаќа данок на две места.
Двојни лични документи – српски и косовски – се уште една потреба за нормално функционирање на српската општина во централно Косово.
Саша Секулиќ:
Бевме приморани да извадиме косовски лични карти. Нашите деца мораа да земат косовски лични документи бидејќи инаку не би биле во можност да ја напуштат територијата или Косово, или што би било најлошо, не би им било дозволено да се вратат доколку не покажат лични документи издадени од Косово.
Со имплементацијата на бриселскиот договот, двете општини во Грачаница по општинските избори би требало да се слеат во една. Но во српската општина се плашат дека ова би значело загубени работни места за многумина од нивните 830 работници.
За разлика од северот, Србите во југот живееја со косовскиот систем веќе неколку години. Но бриселксиот договот ќе донесе промени и за нив исто така – во функционирањето на нивните институции и во начинот на кој Србија ќе продолжи да ги подржува.
видеото е преземено од SEETV