Идејата за една изборна единица за која се говори изминативе неколку години, пред неколку дена одново ја актуелизираа 12 пратеници со писмена иницијатива, кои бараат средба со претседателот на Собранието, Талат Џафери и со лидерите на трите поголеми партии во Парламентот – СДСМ, ВМРО-ДПМНЕ и на ДУИ.
Демократскиот сојуз на Павле Трајанов денеска во Собранието поднесе Предлог закон за измени на Изборниот законик, а промената е пропорционален модел со една изборна единица и отворени листи.
Што е разликата
Од 2002 година досега, во Македонија на сила е пропорционален изборен модел со шест изборни единици (освен изборите за градоначалници каде се применува мнозинскиот модел).
Најголемиот недостаток на актуелниот модел е ограничувањето на листите на партиите или на поединците, кои не можат да обезбедат пратенички мандат доколку немаат концентрација на гласови во една изборна единица.
Со шест изборни единици, гласовите се делат на шест места, а со една, сите остануваат на едно место. Или, кога има шест изборни единици, гласови се губат во сите шест изборни единици, а кога има само една изборна единица, гласови се губат само на едно место.
Според аналитичарите, тоа значи дека моделот на една изборна единица е шестпати порепрезентативен и подобар од сегашниот. Тоа најмногу оди во прилог на помалите партии.
– Досега на секои парламентарни избори од 100 до 150 илјади гласови, според Донтовиот модел се прелеваа кај поголемите партии, се создаваа услови за авторитарно владеење и наместо владеење на правото, имаме целосна партизација на државните институции, за се одлучуваат партиите на власт и целосна зависност на законодавната и судската власт од партиите, објаснува Трајанов.
Трајанов смета дека измените се неопходни и во контекст на финансирање на изборната кампања, финансирање на редовната активност на партиите, медиумското преставување, редоследот на партиите на гласачкото ливче, односно ќе се создадат еднакви шанси за сите политички партии.
– Ќе се спречи праксата, големите партии да ги користат малите партии на избори, а потоа ги маргинализираат, вели Трајанов.
Три изборни единици значи кантонизација-мнозинскиот е враќање на насилството
Трајанов очекува пратениците да го разгледаат нивниот предлог и да застанат како предлагачи, иако не е оптимист, бидејќи ова би ги загрозило интересите на поголемите партии. Досега позитивни сигнали добиле само до СДСМ, додека другите партии се или за останување на сегашниот модел со шест изборни единици (ДУИ) или со три, како што предложи БЕСА, додека од ВМРО ДПМНЕ се уште го разгледуваат предлогот, но нивниот став од претходно е замена на пропорционалниот со мнозински.
За Трајанов, моделот со три изборни единици е федерализација или кантонизација, додека мнозинскиот би значел враќање на насилствата на изборите.
-Само пропорционалниот модел со една изборна единица значи реален одраз на волјата на граѓаните, вели Трајанов.