“Западниот Балкан е интегрален дел од Европа” е насловот на стратегијата за Балканот што Европската комисија (ЕК) ќе ја објави на 6 февруари во Стразбург.
Но, целта на стратегијата е Западниот Балкан да стане интегрален дел од Европската унија (ЕУ). А до таму патот е долг послан со многу работа. Тие задачи се содржани во стратегијата што НОВА имаше можност да ја види.
Ова е дел од пораката што во Македонија ќе ја донесе првиот човек на ЕК Жан-Клод Јункер за време на неговата посета планирана за 25 февруари.
Јункер ќе ги посети сите балкански земји за да им ја претстави лично стратегијата што ја иницираше токму тој во септември 2017 година кога изјави дека ЕУ треба да даде креидибилна перспектива за членство на Балканот во ЕУ. Нешто подоцна, во ноември, тој додаде дека, според него, Србија и Црна Гора ќе станат членки на ЕУ пред 2025 година.
“Сакам да го повторам моето убедување дека е неопходно да ја задржиме отворена ЕУ перспективата за Западен Балкан. Во овој момент по се изгледа не е можно да примиме нови членки во 2019 година (з.н. во 2019 година завршува мандатот на Јункер), но сакам на европската перспектива да не се гледа како покана, туку како континуирана потреба за овој дел на Европа”, порача Јункер.
Контурите на стратегијата
Стратегијата се уште не е финализирана и на неа ќе се работи до 6 февруари. Но нејзините основни контури се веќе познати.
Она што е сигурно е дека овој документ на ЕК нема да ја ослободи Македонија од условената препорака. На тоа ќе треба да се чека 17 април кога Комисијата ќе ги објави годишните извештаи за балканските земји и речиси е сигурно дека нашата земја повторно ќе ја добие препорака за старт на преговори за членство. Препораката ја загубивме пред две и пол години поради тогашната лоша состојба на нашата демократија и државата заробена од страна на една партија.
Во овој документ, на 12 страни, Комисијата инсистира на реформи велејќи дека кредибилната перспектива од страна на ЕУ бара и кредибилни реформи.
Во нацртот на стратегијата што НОВА имаше можност да ја види, се вели дека до крајот на 2019 година Македонија “треба да покаже опипливи реформи и да го реши спорот со името. Доколку овие услови бидат исполнети, преговорите ќе бидат добро напреднати”.
Во стратегијата се вели дека Србија и Црна Гора, двете земји што веќе преговараат за членство, би можеле да станат членки на ЕУ во 2025 година доколку покажат “силна политичка волја, испорачаат вистински реформи и трајни решенија за кавгите со соседите”.
Без национален консензус со срце и ум нема влез во ЕУ
Прво, Комисијата бара сериозно зајакнување на правните држави на Балканот и вистинска борба против корупцијата бидејќи секаде на Балканот владее чувство дека некои луѓе не можат да бидат казнети. А медиумите во многу земји се под контрола на власта.
Второ, економиите на балканските земји не се компетитивни и економијата е исто така под контрола на власта. На ова исто така треба да му се стави крај за да можат земјите да напредуваат кон ЕУ и за да можат да отвораат работни места особено за младите.
Трето, тука се билатералните проблеми мораат да се решат. Комисијата подвлекува дека ЕУ «нема да ги вовезува овие кавги» па трајни решенија мора да бидат најдени «пред земјата да влезе во ЕУ».
Четврто, и исто толку важно како и претходните три точки, е фамозниот консензус на државата за влез во ЕУ: политички и општествен консензус со кој граѓаните ќе ја дадат својата “поддршката и со срце и со ум”, вели стратегијата.
Накусо, пораката на Комисијата на Јункер е – ако сакате во ЕУ, акцијата треба да започне веднаш.
Што мислат земјите членки за стратегијата
Но следното прашање што ќе се постави е дали и колку земји членки ќе и ја дадат својата искрена поддршка на оваа стратегија на Јункер. Според последните информации на НОВА во Брисел, Франција, Германија, Данска, Холандија, Белгија и Шпанија не се воодушевени од стратегија што споменува датуми за членство.
Познато е дека Франција не е голем поддржувач на проширувањето.
Но она што е ново е што Германија е колеблива. Дипломатите се прашуваат дали ова колебање е резултат на германската внатрешна политичка криза или ваквиот став ќе продолжи и со новата влада во Берлин.
Шпанскиот проблем е од практична природа. Исплашен и нервозен поради барањето независност на Каталонија, Мадрид не сака да чуе да го признае Косово и со самото тоа не и ја дава целосната поддршка на оваа стратегија.
Но топли зборови ни доаѓаат од студениот север. Шведска и Финска, во посебен документ испратен со ЕК, даваат предлози како практично да им се помогне на балканските земји.
Стокхолм и Хелсинки велат дека сите земји од Балканот треба да почнат ги отворат поглавијата 23 и 24 од преговарачката рамка на ЕК бидејќи “правната држава е фундамент на општество што добро функционира”. И додаваат дека “ако тоа се покаже за успешно, овој процес треба да се употреби и за други преговарачки поглавија”. Конечно, за да им се помогне на земјите за “тешкиот процес, земјите членки на ЕУ треба да бидат водичи како “ментори”, вклучително преку соработка за развој и твининг”.