За време на дводневниот самит што започнува во денеска, лидерите ќе одлучат и дали да ја поддржат препораката на Комисијата за отворање на пристапните преговори со Босна и Херцеговина и да ги усвојат рамките што треба да ги водат пристапните разговори со Украина и Молдавија.
Изгледите за користење на таканаречените еврообврзници за финансирање на напорите за зајакнување на одбранбените капацитети на ЕУ, се поделени, и ќе бидат објавеникога 27-те лидери на блокот ќе се сретнат во четврток во Брисел.
Тоа се смета за прв обид да се тестира апетитот на земјите-членки на ЕУ за заедничко издавање долгови за да се зајакне одбранбената индустрија на блокот додека беснее војна на нејзиното источно крило.
Иако предизвикува поделеност, францускиот претседател Емануел Макрон и естонската премиерка Каја Калас и двајцата ја поддржаа идејата. На самитот во февруари, Калас предложи обврзниците да изнесуваат вкупно 100 милијарди евра.
Но, табуто за издавање заеднички долг на ЕУ за вооружување на земјите-членки ќе биде тешко да се отфрли, бидејќи фискално поштедливите капитали, се многу скептични за овој потег.
Висок дипломат од северна земја на ЕУ, кој сакаше да остане анонимен, рече дека се двоумат дали да ги разгледаат одбранбените обврзници, залагајќи се за пазарен пристап и повеќе приватни инвестиции.
Друг висок дипломат на ЕУ, сепак, рече дека е неопходно да се „отпочне дебата“ за потенцијалните одбранбени обврзници, додавајќи дека со оглед на тоа што Русија води воена економија, ЕУ треба сериозно да размисли и за сопствената подготвеност за конфликт.
Во својата покана до лидерите, претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел повикува на „радикални и конкретни чекори“ за да се стави економијата на ЕУ „на воена основа“ и во минатото повика на европски одбранбени обврзници за да се насочат воените трошоци на блокот.
Тоа е дел од напорите за изнаоѓање поиновативни и креативни начини за надополнување на одбранбените резерви на ЕУ, кои беа исцрпени по целосната инвазија на Русија на Украина, што ги поттикна земјите-членки на ЕУ да испратат оружје и воена опрема на помош на Киев.
Самитот ќе следи по голем број откритија за поддршката на ЕУ за Украина оваа недела, вклучително и договорот за фондот за оружје од 5 милијарди евра за Украина, постигнат од амбасадорите на ЕУ во понеделникот, и предлогот поднесен од Европската комисија во средата за искористување на неочекуваните профити од Русија. Имобилизирани средства во државите на ЕУ за вооружување на Украина.
Извршната власт на ЕУ, исто така, синоќа објави дека го задолжила поранешниот фински премиер Саули Нинисто да подготви извештај за подготвеноста на блокот за цивилна одбрана, во светло на тековната војна во Украина.
Предлогот за обврзници тешко се продава
Таканаречената „штедлива петорка“ – Австрија, Данска, Финска, Холандија и Шведска – во минатото цврсто се противеа на издавањето јавен долг на ЕУ во време на економска криза, поради стравувањата дека тоа ќе ги казни побогатите земји како што се тие самите.
Пандемијата КОВИД-19 најпрво ја принуди ЕУ да го скрши своето табу за подигање заеднички долг, со договор Комисијата да го финансира планот за постпандемиско закрепнување од 800 милијарди евра, познат како следната генерација на ЕУ, со издавање обврзници на ЕУ на пазарот на капитал.
Иако планот беше поздравен како успешен и скок напред во однос на финансиската солидарност на ЕУ, зголемувањето на трошоците за задолжување значеше дека тој го чини блокот повеќе од предвиденото, потенцијално намалувајќи ги изгледите дека ќе се залага во други идни кризи.
Друг висок дипломат рече дека предлогот за обврзници на Мишел „не е веројатно дека ќе оди никаде“, бидејќи толку многу земји-членки не се заинтересирани да подигнат заеднички долг.
Алтернативно средство за зголемување на одбранбените трошоци предложија 14 земји-членки, кои бараат да се измени мандатот на Европската инвестициска банка за да и се овозможи да финансира инвестиции во воена опрема и инфраструктура.
„Треба да истражиме различни можности кои ќе и овозможат на ЕИБ да инвестира во активности поврзани со одбраната надвор од постоечките проекти со двојна употреба“, се вели во писмото упатено до ЕИБ од земјите, меѓу кои се Франција и Германија.
„Ова би значело дискусија и реевалуација на тековните дефиниции за проекти со двојна употреба и списокот на исклучени активности, како и преиспитување на нејзината политика за заеми во одбранбената индустрија и другите рестриктивни елементи.
Друга иницијатива за која се дискутира ќе биде планот на Чешката Република да достави десетици илјади дополнителни артилериски гранати до вооружените сили на Украина, бидејќи тие имаат за цел да ја издржат руската офанзива.
Чешкиот министер за надворешни работи, Јан Липавски, рече дека неговата земја набавила 300.000 гранати кои ќе бидат испратени во првите редови, а првите испораки се закажани пред јуни.
Високи дипломатски извори посочија дека дури 20 земји од ЕУ би можеле да се потпишат на иницијативата, која вклучува купување неискористена муниција од непознати западни земји.
Своето учество веќе го потврдија Данска, Белгија, Германија, Холандија и Шведска.
За време на дводневниот самит што започнува во денеска, лидерите ќе одлучат и дали да ја поддржат препораката на Комисијата за отворање на пристапните преговори со Босна и Херцеговина и да ги усвојат рамките што треба да ги водат пристапните разговори со Украина и Молдавија.
Дипломатски извори сугерираат дека ниту една земја најверојатно нема да ја блокира одлуката за отворање разговори со Босна и Херцеговина, иако кандидатурата на земјата во минатото се соочила со противење.
Лидерите, исто така, ќе се обидат да ги остават настрана нивните разлики во врска со кризата што ја зафати Газа и ќе се согласат да повикаат на „итна хуманитарна пауза што ќе доведе до одржлив прекин на огнот“ во опколениот Појас Газа.
Извор: Еуроњус
Подготви: А. В.