Со силна посветеност, властите го оживејаа интензитетот на реформите во последниве години. Клучните институционални реформи, како и оние од областа на управувањето ја покажаа посветеноста да се справат со долгогодишните предизвици. Уште повеќе, рамките за пензиско и социјално трошење се зајакнати, додека оданочувањето беше направено поправично, подобрувајќи ја одржливоста на јавните финансии. Преку овие активности, властите се стекнаа со значителен кредибилитет на политиките и економијата се опорави, се вели во заклучоците од Мисијата на Меѓународниот монетарен фонд што минатата недела престојуваше во земјава.
Според тимот на ММФ, останувањето на патот на реформите ќе помогне во одржувањето на кредибилитетот на политиките.
-Мисијата на ММФ препорача да се искористи овој период на солиден раст за да се обнови фискалниот простор, со цел да се зајакне способноста на економијата да се справува со идни шокови. Во овој контекст плановите за модифицирање на елементи од неодамнешните фискални реформи би можеле да поткопаат некои од придобивките кои веќе биле остварени. Одејќи напред, зголемувањето на поголемата еднаквост на приходите и подобрувњето на животниот стандарd ќе бара микс од фискална политика што е насочена кон раст и непоколеблива посветеност кон амбициозната агенда за структурни реформи, се наведува во заклучната изјава на Мисијата на ММФ.
Според ММФ, растот се очекува да зајакнува во текот на оваа година придвижуван од силната домашна побарувачка и солидниот раст на извозот и покрај забавувањето на меѓународната трговија.
– Растот се очекува да се забрза до 3,4 отсто во 2020 година, што е одраз на привременото поттикнување од Буџетот за 2020 година и на повисоките плати. Пониските даноци и повисоките пензии и плати, вклучително и во јавниот сектор и минималните плати, се очекува да бидат дополнителен, иако еднократен, стимул за потрошувачката. Растот на извозот и инвестициите ќе остане солиден, иако ќе забави, што е одраз на слабиот раст кај трговските партнери. Ова забавување би можело да стане поизразено доколку се влошат трговските тензии на глобално ниво или доколку се одложат инвестициските планови поради неизвесноста во текот на изборниот период, стои во извештајот.
Од ММФ посочуваат дека иако во последниве две децении растот беше солиден, тој не беше доволен за да може значително да го стесни големиот јаз во доходот помеѓу ЕУ и Северна Македонија. Порачуваат дека за да се забрза изеднвачувањето на приходите, од суштинска важност е да се продолжи со реформите за подобрување на јавната администрација, владеењето на правото и контролата врз корупцијата.
Во однос на зголемувањето на минималната плата оценуваат дека таа ќе порасне до над 50 отсто од просечната плата што е високо според регионалните стандарди, но оти зголемувањето на минималната плата можеби нема да биде ефективно во намалувањето на сиромаштијата, особено доколку тоа делува кон намалување на формалното вработување. Мисијата на ММФ препорачува да се зачува конкуреноста преку тесно усогласување на минималната плата со продуктивноста, притоа осигурувајќи целосно спроведување.
Тимот на ММФ очекува фискалната позиција во 2020 година да биде порелаксирана и проектира фискалниот дефицит да се прошири до 2,5 отсто од БДП во 2020 година.
-На страната на трошењето, Предлог-буџетот за 2020 година предвидува дополнително зголемување на пензиските надоместоци кое е поврзано со растот на платите, преку менување на CPI индексацијата усвоена во 2018 година. Веќе имплементираната мерка за повратот на ДДВ – наменета за подобрување на наплатата на приходите ќе придонесе за зголемување на трошоците. Предложеното одложување на прогресивниот персонален данок на доход и данокот на капитални добивки ќе го забави растот на приходите. Истовремено повисоките придонеси за социјално осигурување ќе генерираат дополнителни приходи, наведуваат од ММФ.
Се препорачува пренасочување на јавното трошење кон инвестициите, што би требало да биде поткрепено со мерки за зајакнување на рамката за управување со јавните инвестиции, вклучително и подобро дефинирање на приоритетите и справување со тесните грла при извршувањето на планираните проекти.
Реформите со цел справување со сивата економија, според тимот на ММФ, ќе помогнат во подобрување на деловната клима и ќе ги заштитатат работниците, а исто така ќе имаат и потенцијално големи придобивки во смисла на приходи, прашање што е високо на агендата на Владата.
-Неформалната економија е штетна затоа што формалните бизниси се соочуваат со нелојална конкуренција од оние што не плаќаат даноци или не ги исполнуваат регулативите, работниците во неформалниот сектор се лишени од многу работнички права, а јавните ресурси се намалени. Приоритет треба да биде зајакнувањето на ефикасноста и правната усогласеност, во комбинација со мерките што ја зголемуваат довербата на јавноста во институциите и даночниот морал, констатираат од ММФ.
Монетарната политика соодветна, банкарскиот систем здрав
Монетарната политика е соодветна, а банкарскиот систем е здрав, оценува тимот на ММФ.
Притоа се укажува дека Народната банка соодветно ги искористила поволните услови за зголемување на девизните резерви. Според тимот на ММФ, во иднина, доколку дојде до влошување на надворешното окружување, Народната банка треба да биде подготвена да ја заостри монетарната политика.
Банкарскиот систем, според оцените на тимот на ММФ е здрав, добро капитализиран и ликвиден. Тековните активности за окрупнување на системот ќе придонесат за негово консолидирање и за подобрување на неговата ефикасност. Тимот на ММФ оценува дека преземањето чекори за натамошно зголемување на денаризацијата на депозитите, заедно со внимателно осмислените мерки за намалување на девизното кредитирање на домаќинствата, доколку е тоа потребно, ќе придонесе за натамошно зајакнување на отпорноста на нашиот финансиски систем.
Во Заклучокот на тимот на ММФ се истакнува дека дополнителното зајакнување на рамката за финансиска стабилност и натаму е приоритет. Истовремено е изнесена позитивна оцена за продолжувањето на активностите за зајакнување на супервизорската и регулаторната рамка. Овие активности се преземени во согласност со Програмата за детална проценка на финансискиот сектор (ФСАП) која е спроведена минатата година.
Како што заклучува тимот на ММФ, истовремено се подготвува и регулатива со која ќе се зајакне макропрудентниот мандат на Народната банка и ќе се овозможи подобро утврдување на системските ризици во банкарскиот систем.