Во Скопје утре ќе се одржи втората официјална „Парада на гордоста“, или трета ако се земе в предвид и минатогодишната која се организираше онлајн поради забраната за групни собири што беше на сила минатата година поради корона пандемијата.
Во пресрет на „Скопје Прајд“, разговараме со Лила Милиќ, активистка за правата на трансродовите лица и коосновач на „ТрансФормА“ – Иницијатива за заштита и унапредување на правата на трансродовите лица во Република Северна Македонија, како и активистка за правата на сексуалните работници.
„ТрансФормА“ постои од 2011 година, кога група на млади активисти почнаа да изработуваат кратки видеа и печатени материјали наменети за транс заедницата, а фокусот на Иницијативата е зајакнување на капцитетите кај трансродовите лица во однос на основните човекови права и залагање за измени на Законот за правно признавање на родот.
Република Северна Македонија во однос на заштитата и правата на маргинализираните групи, вклучително и LGBTIQ заедницата има направено напредок во последните неколку години. Но, кога станува збор за трансродовите лица , она што е во домен на вашето делување, до каде сме со обезбедување на заштита и еднакви права за ова заедница?
Кога станува збор за напредокот од пред 6 години има поместување на работите. Имаме донесен закон за заштита од дискриминација каде влегоа и сексуалната ориетација и родовиот идентитет. Но сепак тоа се мали промени, но значајни за нас магринизираните. Имаме и Комисија за заштита од дискриминација каде за прв пат има лица и од граѓанскиот сектор.
Со какви предизвици и бариери се соочуваат трансродовите лица во нашата земја и што е она што мора итно да се промени?
Предизвиците се секојдневни. Од одење во банка, користење на здравствена услуга, неможноста за вработување и вдомување, дискриминацијата и стигматизацијата. Сето ова е последица од немањето на закон за правно признавање на родот каде трансродовите лица ќе бидат граѓани од прв ред. Со законот сметам дека ќе се намали институционалната дискриминација врз трансродовите лица и тие ќе може да ги уживаат еднакво правата со останатите граѓани. Има многу примери каде трансродови лица биле обвинувани дека користат лажни податоци кога требале да користат услуги од банка, пошта итн. Имало ситуации каде на трансродови лица им поставувале интимни прашања пред полна чекална во амбуланта каде со тоа ги доведуваат трансродовите лицаво непријатна ситуација. Јас сум имала ситуации каде сум била исмејувана од управители на институции поради неусогласените документи. Тоа што е најитно е како што кажав носење на законот за правно признавање на родот кој требаше да се донесе по пресудата на Европскиот суд за човекови права во Стразбур во корист на Лицето Х против државата. Европскиот суд и наложи на државата да донесе закон кој на брз, транспарентен и едноставен начин трансродовите лица ќе можат да ги променат својте лични документи.
Утре во Скопје ќе се одржи втората Парада на гордоста. Првата несомнено помина успешно, што очекувате од вториот Прајд, колкава посетеност со оглед на тоа дека сепак се орджува во време на Ковид пандемија? Дали ќе има гости од другите земји?
Очекуваме поголема присутност на ЛГБТИ заедницата, очекуваме мирен марш низ улиците на Скопје и добра журка. Исто така очекуваме дека барем еден ден можеме да се чуствуваме слободни и свои. Ние ја следевме ситуацијата со ковид пандемијата и секако на парадата ќе се почитуваат сите мерки. Секој кој сака да не поддржи, но и да слави со нас е добредојден.
И она што е најважно, каква порака се испраќа до меѓународната заедница и до општата јавност преку еден ваков голем и успешно организиран настан, со какви што можат да се пофалат големите европски и светски метрополи?
Пораката е едноставна. НИЕ постоиме и сме тука. Кај нас сеуште не го разбираат значењето на парадите. Треба доста да се работи со општата популација за да еден ден имаме еднакво општество за сите. По самите коментари кој секојдневно ги цитаме на социјалните мрежи можеме да сватиме какво општество сме ние.
Биљана Божиновска
Милиќ, во ексклузивно интервју за НОВА ТВ, во јануари минатата година зборуваше за своето детство, тешките години за време на средношколските денови, кога како последица на психичко и физичко вознемирување од страна на соучениците била принудена да го напушти училиштето. За активизмот и борбата за еднакви права на маргинализираните групи. Видеото од разговорот може да го погледнете во продолжение: