Дебатата за проширувањето може дополнително да биде попречена од барањето на „Пријателите на Западен Балкан“, кои бараат Босна и Херцеговина да се третира под исти услови како Украина и да и се даде шанса да ги отвори пристапните преговори.
Поплаките ги остави дипломатите во Брисел да се прашуваат како да го квадрираат кругот и да го спречат унгарското вето да го разнесе дводневниот самит. Официјалните лица признаваат дека треба да се постигне некаков договор на крајот од состанокот, дури и ако разговорите треба да се продолжат до викендот.
Преговарањето е подготвено да биде интензивно и скршено: јужните земји како Италија и Грција сакаат да ги зачуваат средствата за миграција, додека штедливите држави како Германија, Холандија и Шведска бараат буџет само за Украина.
Лидерите на Европската унија денеска се собираат во Брисел на дводневен самит на кој ќе се дефинира иднината на политиката на блокот за Украина.
Се очекува да се донесат значајни одлуки за тоа дали формално да се отворат преговорите за членство со нацијата разурната од војна и да се одобри специјален фонд од 50 милијарди евра како долгорочна поддршка, кој е поврзан со поширок преглед на заедничкиот буџет на ЕУ.
Односите со другите земји-кандидати, како Молдавија, Грузија и Босна и Херцеговина, војната меѓу Израел и Хамас, ситуацијата на границата меѓу Финска и Русија, миграцијата, безбедноста и одбраната, исто така, ќе бидат на полн дневен ред.
Унгарскиот премиер Виктор Орбан се претстави како главен протагонист на самитот со тоа што водеше жестока опозициска кампања за спречување на пристапните преговори со Украина и запирање на какви било дополнителни одредби за финансиска и воена помош. Двете последователни одлуки бараат едногласност на 27-те земји-членки и затоа се ранливи на национални вето.
Борбениот притисок на Орбан се одвиваше низ јавни говори, кампањи за билборди, објави на социјалните мрежи, интервјуа во весници и не едно туку две писма лично упатени до претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел.
„Дури и кога има некои разлики или несогласувања, важно е да се почитуваат сите и да се види како можеме да изградиме обединета позиција, бидејќи ние сме силни кога сме обединети“, рече Мишел во средата попладне.
„Не е тајна дека овој Европски совет е тежок, но јас не се откажувам и ќе работиме многу во наредните часови. И сметам на чувството на колективна одговорност од сите страни за да нè направат посилни“. тој додаде.
Меѓу неговите бројни поплаки, унгарскиот премиер остро ја критикуваше оценката на Европската комисија за подготвеноста на Украина да се приклучи на блокот. Според извршната власт, Киев „целосно“ исполнил четири од седумте реформи неопходни за започнување на преговорите, при што се работи на полето на антикорупцијата, деолигархизацијата и правата на малцинствата.
Орбан ја нарече оценката „неоснована и слабо подготвена“ и рече дека евентуалното пристапување на Украина ќе ја лиши Унгарија од милијарди од земјоделските и кохезионите фондови. Премиерот постави „стратешко партнерство“ со Украина како алтернатива за членството во ЕУ, дури и ако за да се оствари членството со полно работно време, потребни се години.
„Проширувањето не е теоретско прашање, тоа е заслуга, законски детален процес, кој има предуслови“, рече тој по пристигнувањето денска. „Доколку не сте ги исполниле предусловите, нема шанси да ги започнете преговорите.
„Мораме да се вратиме подоцна и повторно да се вратиме на тоа прашање кога ќе го исполнат Украинците“, додаде тој.
Дебатата за проширувањето може дополнително да биде попречена од барањето на „Пријателите на Западен Балкан“, кои бараат Босна и Херцеговина да се третира под исти услови како Украина и да и се даде шанса да ги отвори пристапните преговори.
Но, апелот од коалицијата, во која се и Унгарија, Австрија и Чешка, меѓу другите, наиде на скептицизам од северните и западните земји, кои веруваат дека Босна не е ни блиску до исполнување на реформите наметнати од Комисијата.
„Некаков вид чаршиска логика“
Орбан, исто така, направи исклучок од предложениот Украински механизам, програма за поддршка составена од 33 милијарди евра заеми со ниски камати и 17 милијарди евра неповратни грантови, тврдејќи дека парите ќе станат плен на корупција и дека е невозможно да се пронајдат.
Премиерот предложи да се обезбеди долгорочна помош за Украина надвор од редовната рамка на буџетот на ЕУ, нешто што ќе ја ослободи неговата земја од навлегување.
„Парите за Украина на краток рок веќе се во буџетот (ЕУ). Ако сакаме да дадеме подолгорочни и поголеми пари, мораме да управуваме надвор од буџетот (ЕУ). .
Поплаките ги остави дипломатите во Брисел да се прашуваат како да го квадрираат кругот и да го спречат унгарското вето да го разнесе дводневниот самит. Официјалните лица признаваат дека треба да се постигне некаков договор на крајот од состанокот, дури и ако разговорите треба да се продолжат до викендот.
Потребата да се поддржи финансиската поддршка на блокот за Украина стана „клучен“ приоритет бидејќи американската помош моментално е заглавена во американскиот Конгрес без резолуција на повидок, рече Марк Руте, премиер на Холандија.
„Да видиме до каде можеме да стигнеме“, им рече Руте на новинарите во Брисел. „Досега секогаш можевме да дојдеме до едногласни одлуки, вклучувајќи го и Виктор Орбан.
Меѓутоа, заканата за вето на Орбан не е единствениот камен на сопнување на патот на Украинскиот инструмент: планот од 50 милијарди евра е дел од прегледот од 100 милијарди евра на повеќегодишниот буџет на блокот што Комисијата го предложи да се справи со предизвици како што се неправилна миграција, врвна технологија и зголемување на каматните стапки.
Брисел сака земјите-членки да стават на маса 66 милијарди евра свежа готовина, предлог-закон што огромното мнозинство престолнини категорично го отфрлија. Разговорите меѓу шефовите на држави и влади ќе одлучат колку пари ќе бидат исплатени и колку ќе се прераспределат од другите програми во тековниот буџет на ЕУ.
Преговарањето е подготвено да биде интензивно и скршено: јужните земји како Италија и Грција сакаат да ги зачуваат средствата за миграција, додека штедливите држави како Германија, Холандија и Шведска бараат буџет само за Украина.
Последниот компромис зборува за свежи пари во износ од 22 до 25 милијарди евра, поддржани со прераспоредување и заштеди во други области. СТЕП, предложената платформа од 10 милијарди евра за финансирање технолошки проекти, се очекува да биде намалена на минимум.
Што ги прави работите понезгодни за лидерите, разговорите за буџетот доаѓаат во услови на стравување дека Орбан ќе се обиде да обезбеди целосно пристап до унгарските фондови за кохезија и закрепнување, замрзнати минатата година поради постојаните грижи за владеењето на правото. Комисијата во средата одобри ослободување до 10,2 милијарди евра во кохезиски фондови, оставајќи повеќе од 20 милијарди евра цврсто блокирани. Будимпешта побара да се одмрзне целиот сад со готовина.
„Не сакам да навлегувам во некаква чаршиска логика каде што треба да тргуваме едно со друго. Станува збор за безбедноста на Украина“, рече белгискиот премиер Александар Де Кро. „Мораме да направиме се за да го задржиме единството и убеден сум дека тоа е можно доколку има јасни духови и добра волја на масата.
Доколку Орбан инсистира на тој пат, дипломатите веќе подготвуваат алтернативи за изградба на паралелна шема, поддржана од 26 земји-членки, за да се обезбеди финансиска поддршка за Украина без прекини. Киев се соочува со буџетски дефицит од околу 40 милијарди евра во 2024 година, а Брисел, од сега, има само уште една исплата да изврши.
„Мораме да постигнеме некаков договор. Навистина немаме време да го одолговлекуваме или да го туркаме кон иднината. Тоа е дефинитивно лош сигнал. Се надеваме дека можеме да постигнеме договор за барем некои од елементите кои се на линијата“, рече естонската премиерка Каја Калас, истакнувајќи дека фокусот сепак треба да биде на „Планот А“.
На прашањето како се чувствува за претстојните преговори, Калас рече: „Оптимист, не сум“.
Извор: Еуроњус
Подготви А. В