Од вкупно 250 лица во притвор низ Македонија, речиси половина се притворени повеќе од три месеци.
Од друга страна, судот повикувајќи се на меѓународните практики за изрекување притвор само во крајни случаи, ваква мерка не изрекува на осомничените функционери против кои води истрага Специјалното јавно обвинителство.
Ваквите „двојни аршини“ во судството, како што ги нарекува претседателот на Комитетот за заштита на правата Ване Цветанов, се неправедни и токму поради тоа Комитетот започнува акција со цел да им се помогне на притворените и нивните семејства.
-Акцијата „Ајде да спасиме судбини“претставува повик до семејствата на лицата кои се во притвор за вмрежување, по што експертскиот совет на Комитетот за заштита на човековите права ќе направи разгледување за кои случаи е целосно непотребен притворот и да се побара од судот да се замени притворот со алтернативна мерка. Судот создава слика во јавноста дека постапува по меѓународните препораки за давање на притвор во крајна нужда и се повикува на други алтернативни мерки, но тоа очигледно важи само за предметите кои ги отвора Специјалното јавно обвинителство, вели Цветанов.
Според поранешниот судија и актуелен адвокат Валентин Зафиров, злоупотреба на мерката притвор би се спречила со итно постапување на судиите по предметите. Тој смета дека неизрекувањето на притвор онаму каде што има индиции дека е потребно поради влијание врз сведоци и слично, е исто така злоупотреба во спротивна насока.
-Основа за судијата за да не ја злоупотреби мерката притвор е да постапува итно. Тоа кај нас не се применува, се дава притворот и се насочува предметот по 20-30 дена по еден сведок и буквално предмети се даваат на Обвинителството на крајниот рок од шест месеци и за пола саат обвинението стигнало. Злоупотребата веќе се прави во времетраење на притворот и во постапувањето на истражувањето на судијата. Исто и обвинителствата. Имаме сега друга ситуација со работата на СЈО – злоупотребата на мерката притвор со тоа што не се изрекува. Со моќта да влијаат на сведоци, тие луѓе да не се ставаат во притвор, и тоа е злоупотреба во спротивна насока, вели Зафиров.
УСЛОВИТЕ ВО ПРИТВОР ПОД ЧОВЕКОВОТО ДОСТОИНСТВО
Душко Илиевски од Битола, познат во јавноста како „Душко Млекарот“, кој заедно со својот брат и син поминаа 12 дена во притвор поради сомневање дека одгледувале дива марихуана, вели дека тие 12 дена биле најпеколни во неговиот живот.
Судот оцени дека фармерите немаат никаква вина за дивиот коноп, а Илиевски денеска раскажа дека стоката на неговата фарма има подобри услови отколку оние луѓе кои се во притвор и допрва чекаат судење.
-Креветите беа на двокатни, тука јадевме, тука спиевме. Казанче немаше, на обична чешма миевме лице и заби. Тој притвор е изживување, оние услови се катастрофални. Таму може само да се излезе болен. Задушливо, не се диши од смрдеа што враќаше канализацијата, не знам како издржуваат луѓето кои се по година – две во притвор, раскажа Илиевски.
Освен притворените, маката ја делат и нивните семејства кои не можат никако да им помогнат на своите роднини, вели Бедри Ајдари, брат на еден д осудените во случајот „Монструм“
-Мојот брат уште чека решение дека му е укинат притворот, пет години не може да донесат правосилна одлука за неговиот статус. Треба адвокат, дали да одиш по притвори, дали да го посетиш. Тие се огромни средства, не можат сите да ги остварат тие работи,а се чувствуваш виновен, што не можеш да помогнеш, вели Ајдари.
Од Комитетот за заштита на правата, во соработка со Здружението „Зелена лупа“ ги повикува сите семејства на притворените да се обратат за правна помош на бројот 072 545 210 или да ги потсетат канцелариите на Комитетот.
На крајот на септември, Комитетот со семејствата на неосновано држените во притвор, зависно од тоа колку ќе се пријават и за колку е проценето дека се без основ во притвор, заедно со нивните адвокати и со медиумите, ќе побараат судот да го замени притворот со поблага мерка.