Проевропската ориентација на Молдавија е под силен притисок на Москва. Немоќна да ги донесе на власт московските инсталации Русија ја изложи Молдавија на жесток енергетски притисок. Само минатата недела руските ракетни напади предизвикаа прекини на струја во половина земја, а минатиот месец Гаспром го намали снабдувањето со гас за една третина.
„Ние сме во ситуација на екстремен ризик“, изјави молдавскиот министер за инфраструктура и вицепремиер Андреј Спину. „Енергетската сиромаштија е критична – и ние сме само на почетокот на зимата“.
Запрашан за ризикот од повеќе прекини во врска со руските напади, тој рече: „Тоа се случи денес, дефинитивно … ќе се случи утре и во текот на целата зима додека не заврши оваа војна“.
Инфлацијата во земјата, една од најсиромашните во Европа, достигна 34 отсто, а Молдавците во просек се принудени да издвојат 70 отсто од приходите на своите домаќинства за сметки за комунални услуги, кои се зголемени за десет пати во споредба со минатата година.
Молдавија историски генерирала само една десетина од својата електрична енергија, при што околу 70 отсто доаѓа од електраната Кучиурган во Придњестровје и уште 20 отсто увезени од Украина.
Минатиот месец Украина го прекина извозот делумно поради руските ракетни напади врз нејзината електрична инфраструктура, додека Придњестровје на 1 ноември ненадејно го прекина извозот, наведувајќи го сопствениот недостиг на енергија.
Владата одговори барајќи од луѓето да заштедат енергија, охрабрувајќи ги општините да го исклучат уличното осветлување, велејќи им на бизнисите кои се потпираат на енергетски интензивни процеси да ги закажат овие часови надвор од шпицот – па дури и советуваше да не користат лифтови поради ризикот од затемнување. Владата купи и „илјадници“ резервни генератори и 200.000 тони јаглен за итно загревање.
Молдавија бара дополнително финансирање од 450 милиониевра од нејзините евопски партнери за да и помогне да ја спречи енергетската криза. На донаторската конференција во Париз во понеделникот, земјите ветија дополнителни пари; ЕУ одделно објави 250 милиони евра нови средства претходно овој месец.
Тешката социо економска ситуација предизвика протести во државата.
Неделни протести од илјадници луѓе го зафаќаат главниот град секоја недела. Тие се организирани од партијата СОР предводена од Илан Шор, поранешен градоначалник кој живее во егзил во Израел, кој беше санкциониран од САД минатиот месец затоа што работи на дестабилизација на владата „во интерес на“ Москва. Молдавската претседателка Маја Санду ги обвинува руските тајни служби дека помагаат во организирањето на демонстрациите.
И покрај очигледното користење на енергијата како оружје против проевропската ориентација на молдавската влада, последните истражувања на јавното мислење покажуваат дека Молдавија нема намера да го смени својот европски курс.
Борјан Јовановски