Автор: Емил Димитриев
За релативно краток период во Македонија на општествен план се случија многу турбулентни процеси, се одиграа многу драми, со различен жарн, од комедии до трагедии. Една состојба како константа се провлекува секогаш, а тоа е најавата дека следуваат „револуционерни“ промени. Сметам дека таквата состојба е изнасилена, неиздржана во периоди и крајно лукративна. Единствена покрупна работа која и се случила на нашата земја во годините на независноста, а која е близу до некоја голема и суштинска промена, да не кажам револуционерна, е прогласувањето на независноста. Иако и таа од формален и од суштински аспект беше очекувана.
Покрај ова, вредни за нотирање се две постигнувања во овие триесет години, кои имаат важна улога за нас. Тоа се странските инвестиции кои ја држат нашата економија и влезот во НАТО (го плативме со цена како ниту една негова членка), кој е силна политичко безбедносна гаранција. Сите останати т.н. промени, нови сили и енергии беа со ограничен капацитет и релативно краток рок. Имаше разлики во владеењата, тоа го крепат бројките како аргумент, но далеку сме од нешто кое поексплицитно ќе не одлепи од оваа состојба во која се наоѓаме. Време е политичките елити да изградат нов пристап во комуникацијата со граѓаните т.е. електоратот од повеќе причини. Прво, да бидеме реални, со чест на многу малку исклучоци не сме дел од земјите кои го креираат техничко технолошкиот развој, туку сме негови корисници.
Второ, многу зад нас се времињата кај што можело за пократок период да се случат поголеми трансформации. Денешниве предизвици бараат многу знаење, посветеност и време за нивна реализација.
Трето, замените на цели структури кои управуваат со државата или партијата не значи дека по дифолт ќе донесе поквалитетни промени. Напротив се почесто ќе сретнете луѓе кои на минатото гледаат како на нешто подобро. За да видиме колку е излитена пораката за револуционерни промени, најдобро говори една состојба која во развиениот свет се вика научени лекции. Целото знаење на човештвото се потпира на минатото искуство кое како ништо друго учи како треба или како не треба. Кога се немат во предвид овие лекции, новите „револуционери “ се стават во ситуација секогаш да започнуват од почеток, да се повторуваат истите грешки и да имаме слични резултати. Следува тапкање во место во најдобра варијанта, чекорење на бавни и кратки чекори.
Каде го гледам решението од ваквата ситуација ? Ако сите согледаме дека не се можни „квантни скокови“ со ваква политичка матрица, ќар е да си го признаеме тоа и да креираме друг понормален пристап. За почеток треба да започне со релаксација на политичката тензија, гледање на фактите со отворени очи, максимално објективно и самокритично расудување. Откако ќе се креира атмосера на соработка за најважните државни прашања, да се врати местото и улогата на парламентот како институција надлежна за дебати и носење на решенија, никако во други сурогат форми на преговарања. Парламентот има механизми како да ги акцептира мислењата на стручната и научната јавност како и на цивилниот сектор. Насушна е потребата од усвојување на национални стратегии во сите главни области, да се утврдат главните правци околу кои можат да се движат различните идеологии ( ако доволно ги знаеме и практикуваме идеологиите ???). Примерот со најважната област образованието јасно и недвосмислено говори за нашето „лутање“. До сега секоја нова влада креираше нови концепти од почеток, резултатот е поразителен. Исто така честото и радикално менување на законите институциите и компаниите не можат да го следат, камоли вистински да го имплементираат. Квалитетна имплементација на развојните стратегии меѓу другото ќе биде можна и со намалување на партизираното и клиентелистичко однесувње и отворање на простор на знаењето и посветеноста.
Крајно време е да се даде шанса на слободата која е предуслов за креативноста, општество без креативност е осудено на пропаст. Располагаме со човечки потенцијал тука и надвор од државата кој треба да се стави во функција. Новите планови да бидат реални и издржани со тоа и очекувањата ќе бидат пореални, а посветеноста на реформите да биде многу поголема од потребното затоа што изгубивме многу драгоцено време. Времето на „големите“ лидери заврши со распадот на големата држава. Да не најавуваме револуции, а се да сведе на корупција, криминал, партизација и сл. Да одиме со промислени чекори и дефиниран правец, секоја наредна политичка промена треба да влијае само на негова посилна динамика.