Кога луѓето се здружуваат од позиција на самостојност, а не од страв, тогаш се создава вистински општествено здраво врзно ткиво, вистински здрави заедници. Тоа се заедници базирани на човекови вредности – на почит кон достоинството на секој поединец, на солидарност која произлегува од разбирање и емпатија, на правда која се темели на еднаквост и фер однос, на слобода која не се плаши од одговорноста.
Емилија Целакоска
Секој човек се раѓа сам и сам си заминува од овој свет. Оваа фундаментална вистина за човечкото постоење не треба да нè плаши, туку да нè ослободи и да ни даде јасност во секојдневното функционирање.
Всушност, самостојноста е изворот на интелигентното функционирање. Со прифаќањето на сопствената самостојност, пак, не се плашиме од туѓи мислења, не трепериме пред туѓи очекувања, не се колебаме под притисок на надворешни влијанија. Токму во тие моменти се оформува нашата способност за критичко размислување и автентично одлучување.
Меѓутоа, важно е да се прави разлика меѓу самоста и осаменоста. Самоста е избор – време што си го подаруваме на себе за растење, за разбирање, за внатрешен развој. Осаменоста, пак, е чувство на страв, чувство на беспомошност без други, дека не можеме да функционираме самостојно.
Овој страв од беспомошност заради осаменост е еден од најголемите непријатели на човечката слобода и достоинство. Тој тера на здружување од погрешни причини – не заради љубов, соработка и заеднички цели, туку заради страв од сопствената неспособност. Овој страв тера на подложност на манипулации и тиранија, подготвеност да се прифати некој друг да размислува и одлучува наместо нас, само да не мораме да се соочиме со сопствената одговорност.
Но интелигенцијата стекната во самоста – паметноста на самостојноста, треба да се употреби за самоодговорност и за земање на одлуките во свои раце. Тоа не значи изолација или егоизам, туку свесност за сопствената моќ и одговорност за сопствениот живот и за влијанието што го имаме во општеството.
Кога луѓето се здружуваат од позиција на самостојност, а не од страв, тогаш се создава вистински општествено здраво врзно ткиво, вистински здрави заедници. Тоа се заедници базирани на човекови вредности – на почит кон достоинството на секој поединец, на солидарност која произлегува од разбирање и емпатија, на правда која се темели на еднаквост и фер однос, на слобода која не се плаши од одговорноста.
Во суштина, човековите вредности се тие кои го формираат врзното ткиво на општеството. Тие не се идеолошки конструкти туку основни принципи на човечкото постоење кои ни овозможуваат да живееме заедно во хармонија и взаемна поддршка. Овие вредности се универзални, бидејќи, не само што произлегуваат од самата природа на тоа што значи да бидеш човек, туку се и овозможувач на големи, колективни проекти, како инфраструктура (патна мрежа, водоснабдување, масовна мрежа на електродистрибуција, производствени капацитети…)
Социјалдемократијата, односно добрите социјални политики во демократска слобода всушност НЕ МОЖЕ ДА Е САМО ЕДНА ИДЕОЛОГИЈА ВО АРСЕНАЛОТ НА ПОЛИТИЧКИТЕ ОПЦИИ. Таа мора да биде не-идеологија, односно да претставува основа, база за организирање на општеството според човечките вредности. Тоа мора да е систем што ја признава самостојноста на поединецот, но истовремено обезбедува рамка за солидарност и заедничка грижа за сите членови на општеството.
Ваквиот пристап не се базира на страв туку на разбирање дека човечкото достоинство е недопирливо, дека секој има право на развој на своите потенцијали, и дека заедницата се јакне кога секој поединец може да придонесе според своите способности и да прими поддршка според своите потреби.
Земањето на одговорноста во свои раце не е отфрлање на заедништвото, туку создавање заедништво врз здрави основи. Тоа значи одбивање на тиранијата во сите нејзини форми – била таа политичка, економска или социјална – и градење општество каде што човековите вредности се водечки принцип.
Самостојноста и човечките вредности не се во спротивност – тие се дополнуваат. Самостојниот човек е способен да ги препознае и цени тие вредности, а вредностите создаваат простор за развој на здрава самостојност кај секој поединец.
Тоа е патот кон вистинска слобода – слобода која не се плаши од одговорноста, заедништво кое не се темели на страв, и општество кое ги негува најдобрите човечки особини.
Од Фејсбук ѕидот на авторката.