Администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп одлучи да ја прекине финансиската поддршка на Вашингтон за иницијативите за вакцинација во земјите во развој, откри во средата Њујорк Тајмс, потег што се опишува како ново назадување во меѓународната соработка на САД во областа на здравството.
Според документот од 281 страница презентиран во американскиот Конгрес и консултиран од весникот, администрацијата на Трамп планира серија нови мерки за заштеда на ресурси, вклучително и ставање крај на целото финансирање на Глобалната алијанса за вакцини и имунизација (ГАВИ).
Ова меѓународно партнерство на јавни и приватни актери игра клучна улога во пристапот до вакцините во земјите во развој.
Во своето 25-годишно постоење, таа придонесе за вакцинација на повеќе од една милијарда деца во некои од најсиромашните земји во светот против смртоносни болести, како што се мали сипаници, жолта треска и колера.
Американската влада досега учествуваше со 13 отсто од својот буџет, забележува Тајмс.
Завршувањето на придонесот на САД „сериозно би го загрозило извонредниот напредок постигнат во намалувањето на смртните случаи од болести што може да се спречат со вакцини“, предупреди Вилијам Мос, епидемиолог на Универзитетот Џонс Хопкинс.
И „тоа би го зголемило ризикот од епидемии овде во Соединетите држави“, додаде тој, бидејќи заразните болести имаат тенденција да циркулираат низ светот.
Овој потег доаѓа во контекст на низа кратења на финансирањето и слични одлуки, пред сè повлекувањето на САД од Светската здравствена организација (СЗО), потсети Ендрју Полард од Универзитетот во Оксфорд.
„Милиони луѓе би можеле да умрат (…) од инфекции кои можеле да се спречат благодарение на вакцините“, нагласи тој.
Според документот што го консултира весникот, ќе се скратат и други клучни средства од Агенцијата за меѓународен развој на САД (УСАИД), кои драматично се намалуваат од страна на новата администрација.
Администрацијата на Трамп, сепак, планира да продолжи со некои програми за ХИВ и туберкулоза во странство и помош во храна за земјите каде беснеат граѓански конфликти или во кои има природни катастрофи, се вели во документот.
Портпаролот на американската дипломатска служба потврди за весникот дека списокот што го добил е точен; тврдеше дека програмите што се откажуваат се „некомпатибилни со националниот интерес“ или со новите „политички приоритети на службата“.
Студијата пак објавена во списанието „The Lancet HIV“ предупредува дека предложените кратења од страна на најголемите светски донатори на финансирањето на странската помош би можеле да го сменат деценискиот напредок постигнат во ставањето крај на ХИВ/СИДА како закана за јавното здравје и смртните случаи би можеле вртоглаво да се вратат на нивоата од раните 2000-ти.
Како што беше наведено, од 2015 година, меѓународните донатори придонесоа со околу 40% од целокупното финансирање за ХИВ во земјите со низок и среден приход, што ја прави нивната поддршка од витално значење за глобалните напори за лекување и превенција на ХИВ. САД, Велика Британија, Франција, Германија и Холандија заедно сочинуваат над 90% од меѓународното финансирање. Сепак, овие земји неодамна објавија планови за спроведување на значителни кратења на странската помош, што доведе до предвидено намалување од 24% на глобалното меѓународно финансирање за ХИВ до 2026 година. Покрај тоа, американската влада, која обезбедува скоро 73% од вкупната поддршка, го суспендираше целото финансирање од странска помош (со ограничени исклучоци) на 20 јануари 2025 година за 90 дена да спроведе преглед и проценка на финансирањето.
Како што се проценува во студијата од 26 земји, доколку не се ублажи кратењето на финансирањето на програмите поврзани со ХИВ, објавени од петте најголеми земји донатори, може да има загрижувачки влијанија: до 2030 година, би можело да има помеѓу 4,4 и 10,8 милиони дополнителни нови ХИВ инфекции во земјите со низок и среден приход и меѓу 770.000 и 2,9 милиони смртни случаи од вирусот кај возрасни и кај деца.
Најголемото влијание од кратењата на финансирањето се проценува дека има во субсахарска Африка и врз ранливите и маргинализирани популации.
Од 2010 до 2023 година, многу земји кои моментално добиваат поддршка постигнаа значителен напредок во лекувањето и превенцијата на ХИВ со годишно намалување од 8,3% на новите инфекции во просек и 10,3% на смртните случаи поврзани со ХИВ.
Истражувачите ја повикуваат глобалната заедница да се обедини за да го поддржи континуираното финансирање на програмите за ХИВ.