Во моментот кога Европската Унија го зголеми притисокот на македонската влада да обезбеди потполно почитување на договорот постигнат минатото лето за ставање крај на политичките проблеми, еден важен дел од политичкиот договор останува во сенка – важноста на Македонија за градењето на амбициозната енергетска соработка во Западен Балкан.
Учеството на Македонија во регионалните енергетски шеми досега се ограничува до такви иницијатива на Европскиот Унија како групата на поврзаноста на гасот во централна – источна и југоисточна Европа (CESEC). Некој балкански држави не секогаш гледаат доволно интеграциски потенцијал во соработката со Македонија во тој сектор, објави бугарски 3e-news.net/
Во Европа постои широк консензус за развивањето на интегриран енергетски систем, осигуран транзитен пренос помегу териториите на соседните држави во Европската Унија, а тоа е од клучна важност на европската енергетска сигурност. Тоа беше кажано на средбите од врвовите на државите од Западен Балкан, одржани во Берлин и Виена во последните две години. Или како што потенцира европскиот комесар за енергетика Марош Шевчович „нашата стратегија за енергетскиот сектор е многу јасна, Енергетскиот сојуз не запира на границите на европската унија. Ете зошто ние не штедиме напор за да го сврзиме подобро Западенот Балкан со Енергетските системи на нашите државите“.
Создавање на Енергетски сојуз во Југоисточна Европа ке одземе време и ќе се вложат многу напори од владите, компаниите и граганското опшество. Зголемената зависност помегу Евроските држави ќе биде клучна за определување на насоката на регионално ниво, тоа ќе значи зацврстуванје на Европската перспектива на Македонија, но и нови одговорности од државата, да ги почитува законите и да ги почитува Европските норми и принципи.
Неочекуваното замрзнување на (сметките) средствата, минатата година на една од големите македонски компании предизвика неоснована загриженост, што означува дека во таа област ќе се очекува поголем напредок.
Впечатливи бизнис постигнувања
Макпетрол АД е водечки дистрибутер на течни горива во Република Македонија. Компанија основана пред 70 години, која созадала мрежа од 124 ултра модерни – по теркот на европските експерти – бензиниски станици. Основната дејност на фирмата е продажба на големо и мало на нафта, нафтени деривати, природен гас и биодизел. Групациата Макпетрол има филијали вклучувајки сопствена транспортна компанија Оилко и Телевизија Телма најголемиот независен телевизиски канал во Македонија, познат по својата објективна редакциска политика. Макпетрол потполно ја подржува либерализацијата на енергетскиот пазар во Македонија почитувајки ги европските правилата на енергетскиот сектор – произлезени од договорните задолженија на Македонија во енергетската област за југоисточна европа. Претседател на Бордот на директори на Макпетрол е Андреја Јосифовски.
Судски перипетии
Во август 2015 година скопскиот суд нареди замрзнување на сите средства кои принадлежат на Макпетрол и на филијалата Оилко, откако обинителот постави обинувања против 21-но лице, мегу кои и самиот Јосифовски и упарвувачиот тим на компанијата, како и службеници на централниот трговски регистар и централниот депозитар на хартии од вредност. Посочените се обвинети во незаконско создаванје на фирмата керка Оилко, без да ја информираат и без да побараат одобрение од општото акционерско собрание на Макпетрол, со кое биле подведени акционерите. Архивот на компанијата јасно посочува дека создавањето на Оилко АД е создадено по сите закони од правна гледна точка. Компанијата настојува дека, покрај сите обвинувања, фактите се јавно достапни од 2006 година па наваму. Судската истрага по се изгледа е посочена по иницијатива на судството од политички причини, а не со факти. Во секој случај судските основи на обвинувањето е од законот на економски криминал од времето на Тито, кое всушност би требало да биде поништено, откако се прифака дека македонија ја адаптира својата економија кон нормите на европската унија.
Замрзнувањето на сретствата би довело Макпетрол да ги исполни своите договорни обврски, како кон своите клиенти така и кон добавувачите. Тоа од своја страна би довело до возможни нарушувања во снабдувањето кои што ги засега бензинските станици и потрошувачите на природен гас во цела Македонија, како и добавувачите на керозина за воздухопловството. Како и да е, замрзнувањето на сите материјални средства на Макпетрол и Оилко се јавува диспропорцијално на наводните прекршувања на законот, така што подигнатите обвинувања се против лица – самите компании не би требало да бидат санкционирани.
Судовите не успеале да извршат профисионален преглед на претензиите кон обвинетите, и лесно ги зеле во предвид барањата на обвинителот. Во процесот на обжалување на Макпетрол и замешувањето на министерот за економија, судот брзо ги деблокира сметките на компанјата, но материјалните средства остануват замрзнати. Должност на судот е да ги покрене ограничувањта врз нив. Обвинителските истражувања продолжуваат поради што Макпетрол и Оилко се попречени да го остваруваат нормалниот мегународен бизнис.
Поширок контекст
Независно од официјалната проевропска реторика, оформено е мислење дека македонскиот премиер изградил корумпирана авторитетна власт во периодот откако дојде на власт пред 9 години – всушност една третина од постоењето на Македонија како независна држава. При владеењето на премиерот Груевски, Македонија зазема сомнителна репутација на држава со најмалку слободни медиуми во западен балкан. Истото се однесува и до регулаторната замешаност и контрола на судството во приватиниот сектор и економијата. Во круговите на мегународната заедница преовладува мислење дека премиерот е цврто решен да ја зачува власта со сите средства.
Во крајот на 2014 и почетокот на 2015 година, скандалот за преслушвањето ги разоткри плановите на премиеот Груевски да ги фалсификува изборните резултати, и да ја стави опозицијата под притисок. После скандалот Евроската Унија посредува за постигнувањето на договорот од јуни 2015 година, како што е познато во ноември беше создадена влада со учество и на опозициската СДСМ. Груевски поднесе оставака од премиерската функција. Изборите се одредени за април 2016 година. Исто така стана познато дека специјален обвинител ќе ја води истрагата за прекршоците откриени од скандалот со преслушување. Големо прашање е дали почитувањето на законот ќе биде подобрено после извештајот предвиден со јунскиот договор.
Македонските политичари и државни институции се исправени пред предизвикот да докажат дека државата оди во вистинскиот правец препорачан од Европската Унија, која што би ги впечатлило нејзините партнери во Европа.