На денешното утринско гласање во Комитетот за надворешни работи на Европскиот парламент, премиерот Мицкоски не доби поддршка од своите европски партнери – Европската народна партија (ЕПП). Претставник на ЕПП најави дека и на претстојната пленарна седница сличен став ќе имаат и Зелените, како и пратениците од групата Обнова за Европа.
Жанета Ќосе
Со 40 гласа за, 19 против и 10 воздржани беше изгласан Извештајот на известувачот за Северна Македонија, австрискиот пратеник Томас Вајц. Премиерот Христијан Мицкоски доживеа политички удар во Брисел откако неговиот обид да обезбеди поддршка за амандман поврзан со македонскиот јазик и идентитет во Европскиот парламент (ЕП) не доби поддршка ни од сопствените партнери. Иако гласањето за извештајот за Македонија го претстави како клучна национална цел, Групата на народните партии (ЕПП) не застана зад неговата иницијатива. Амандманот со кој македонскиот јазик требаше да се опише како „модерен“ не беше ставен на гласање поради противење на дел европратеници, но беше најавено дека ќе биде предложен повторно на пленарна седница.
На денешното утринско гласање во Комитетот за надворешни работи на Европскиот парламент, премиерот Мицкоски не доби поддршка од своите европски партнери – Европската народна партија (ЕПП). Претставник на ЕПП најави дека и на претстојната пленарна седница сличен став ќе имаат и Зелените, како и пратениците од групата Обнова за Европа. Утрово ЕПП се обиде да протурка дополнителен устен амандман, со кој во делот за македонскиот јазик и идентитет ќе се вметнеше терминот „модерен“, но бидејќи шест европратеници се спротивставија, тој не стигна до гласање. Сепак, европратеникот Галер од германската ЦДУ и групата ЕПП најави дека овој амандман повторно ќе биде ставен на разгледување за време на пленарната седница, на која извештајот за Македонија – кој денес беше усвоен во Комитетот – треба конечно да биде изгласан, дополнет со поддршка од уште две политички групи.
Во меѓувреме, извештајот на известувачот Томас Вајц, кој претставува прв официјален документ за Македонија од 2022-та година, успешно помина во Комитетот за надворешни работи. Вајц изрази задоволство од постигнатите компромиси и повика ЕУ да ја задржи поддршката за Северна Македонија. Заседанието го одбележа и тензична атмосфера, при што претседавачот Мекалистер јавно се огради од личните напади врз Вајц и ги осуди критиките што доаѓаа од бугарските пратеници. Иако извештајот е чекор напред, исходот на финалната пленарна седница останува неизвесен поради доминантното присуство на ЕПП во ЕП, кое може повторно да влијае врз формулациите поврзани со идентитетските прашања.
Сепак, Извештајот за Северна Македонија, усвоен во Комитетот за надворешни работи на Европскиот парламент, претставува дипломатски успех и јасна потврда дека европската перспектива на земјата е жива и поддржана од мнозинството европски политички групи. Но, и покрај тоа што премиерот Мицкоски го инструментализираше процесот за теснопартиски цели, остана изолиран дури и од сопствените европски партнери. Овој исход го разобличува неговиот деструктивен пристап и покажува дека само преку конструктивен дијалог и европски вредности може да се обезбеди напредок на патот кон ЕУ.
Оттаму, станува збор за:
Политички неуспех за Мицкоски во ЕП
Премиерот Христијан Мицкоски направи политички ризик – го издигна гласањето за извештајот на Томас Вајц на високо ниво, очекувајќи поддршка од Европската народна партија (ЕПП), каде припаѓа и неговата ВМРО-ДПМНЕ. Но, токму од ЕПП не доби целосна поддршка – не беше прифатен предлогот за „модерен македонски јазик“ поради несогласување од дел европратеници. Тоа беше симболичен пораз и дипломатски дебакл, бидејќи ни сопствените сојузници не го поддржаа неговиот став.
Победа за извештајот на Вајц
Извештајот на Томас Вајц беше усвоен во Комитетот за надворешни работи (АФЕТ) – што само по себе е голем исчекор, бидејќи лани воопшто не помина извештај за Македонија. Вајц зборува за „широко политичко мнозинство“ и избалансиран документ – сигнал дека извештајот е дипломатски и умерен, со стремеж да ги задоволи повеќе страни. Ова е јасна порака дека ЕУ сака да го задржи Западен Балкан блиску, особено во новите геополитички услови.
Идентитетските прашања сè уште се политички минирани
Предложениот амандман за описот на македонскиот јазик како „модерен“ ја покажува чувствителноста на темите за идентитет и историја во европскиот контекст. Иако овој амандман не беше ставен на гласање, најавено е дека ќе биде предложен на пленарна седница во јули, што значи дека прашањето останува отворено и може да биде извор на нови тензии, особено со Бугарија.
Институционална поддршка за објективен пристап
Претседавачот на комитетот, Дејвид Мекалистер, се дистанцираше од нападите врз Вајц, што укажува на обид на ЕП да ја задржи институционалната неутралност и да избегне националистички наративи. Ова е важно за кредибилитетот на ЕП и довербата на земјите-кандидати.
Следната фаза, пленарната седница, ќе биде клучна. Доколку ЕП го прифати извештајот со амандман за „модерен јазик“, тоа може да биде компромис кој не им се допаѓа на сите, но ќе биде европски балансиран.
Овој развој во Брисел претставува комбинација од дипломатски успех за извештајот на Вајц и сериозен политички пораз за Мицкоски на европска сцена. Тој не успеа да мобилизира поддршка ни од сопствените европски партнери, што може да има внатрешни политички последици. За Македонија, сепак, поминувањето на извештајот е важен сигнал дека ЕУ не ја заборава, но очекува сериозна, прагматична и деполитизирана соработка.