Ако сака да го реши проблемот и да им овозможи чист воздух на граѓаните, Македонија ќе мора веднаш да почне да се ослободува и од јагленот. РЕК Битола и Осломеј снабдуват 80 отсто од енергијата во земјата. Но, истовремено и ја разболуваат земјата преку воздухот и преку почвата од која Македонија се храни.
Од 1 јануари 2018 година земјите на Балканот треба да почнат со намалување на емисиите на штетните гасови од согорувањето на јагленот во големите постројки како РЕК Битола и Осломеј и да ги хармонизираат законите со европските.
На состанокот на министерскиот совет на Енергетската заедница што се одржува денес на Косово треба да биде донесена одлука за почеток на примена на Директивата за индустриски емисии во балканските земји. На состанокот нашиот министер за економија Крешник Бектеши го презеде претседавањето со Енергетската заедница за идната година за периодот од 1 јануари до 31 декември 2018 година но таква изјава од него денес не стаса.
Алијансата за здравје и животна средина (HEAL) потсетува на оваа обврска и подвлекува дека примената на оваа обврска драстично ќе ги намали трошоците на здравството во балканските земји но и во ЕУ. Овие прописи не се толку строги колку што се новите директиви за големи постројки во ЕУ што стапија на сила во август 2017 година и на кои и ние ќе треба со време да се прилагодиме. Оттука, подготовката треба да почне сега.
“Примената на строгите ЕУ регулативи за загаденоста на воздухот од термоелектраните на јаглен е голем предизвик за балканските земји. Но истовреме е добра можност од здравстена перспектива. Намалување на загаденоста на воздухот од термоелектраните на јаглен ќе го намали ризикот за срцеви и дишни болести, рак, мозочен удар, астма и дијабетес како и бројни опасности за сдравјето што најчесто ги погодуваат неродените бебиња, децата, бремените жени, постарите лица и хронично болните”, вели Влатка Матковиќ Пуљич од Алијансата.
Организацијата им препорачува на властите да изработат амбициозен план за намалување на емисиите на штетни гасови, да усвојат национален план, да ги затворат сите стари термоелектрани на јаглен, да не градат нови и да прекинат со финансирање на постројки на јаглен.
“Снежната топка на загадувањето и здравствените ефекти од согорувањето на јагленот и рударството продолжува да расте а локалните заедници се сé поодлучни да се изборат за своето право на здрав живот и здрава животна средина. Крајно време е од дневниот ред да исчезнат сите планови за изградба на нови термоелектрани”, вели Јоана Циута, координатор за енергија во “Банквоч”.
Но, визијата за развој на енергетиката до 2030 година на МАНУ набројува три сценарија во кои јагленот повторно игра голема улога: нови две централи на јаглен во Мариово и Неготино, нуклеарна централа во Мариово и нови хидро централи во двата наведени случаи. Така, јагленот ќе учествува со 70 отсто во снабдувањето со енергија додека ЕУ планира до 2050 тотална декарбонизација на енергетскиот сектор.
Инвестициите во обновливи извори на енергија во Македонија занемарливо мали.
“Ние на македонската влада и препорачуваме да почне со фази за излегување од централи на јаглен. Нашите истражувања покажуваат дека јагленот не е ефтина енергија токму поради здравствениот трошок што го плаќаат луѓето во регионот и во Европа или што го плаќа здравството. Сметаме дека Македонија не само што не треба да гради трета ваква централа туку дека треба да ги затвори двете постоечки и да инвестира во обновливи извори на енергија и штедење на енергија.”
Еден пример доколку првиот блок на РЕК Битола почне со примена на обврските од Енергетската заедница:
Во моментов блокот 1 емитира 22,297 тони годишно јаглен диоксид, 5,548 тони годишно озон и 926 тони годишно ПМ 2,5.
Со примената на обврските јаглен диоксидот ќе се намали на 1,575 тони годишно, озонот на 1,575 тони годишно а ПМ2,5 на 47.
Табелите и препораките на Алијансата ќе ги најдете тука на српски јазик.