Ајхан Каја, професор по политика и директор на Европскиот институт на Универзитетот Билги во Истанбул, верува дека учеството на избори од странство покажува дека политичките, културните, социјалните и економските врски на оние кои живеат надвор од Турција со нивната татковина остануваат силни.
Од денеска Турците кои живеат во странство ќе можат да гласаат за претседателските и парламентарните избори во Турција на 14 мај, а најголемата дијаспора од 1,5 милиони ќе го даде својот глас во Германија, јави ДПА.
Гласањето во странство ќе биде можно до 9 мај, а само во Германија се отворени вкупно 26 избирачки места.
За претседателските избори во Турција во 2018 година, Германија беше во центарот на жестока дебата, кога претседателот Реџеп Тајип Ердоган ги обвини германските власти за блокирање на неговата кампања во земјата.
Вакви тензии овој пат не се очекуваат.
По 20 години на власт, Ердоган се соочува со најтешкиот изборен тест досега. Неодамнешните анкети предвидуваат тесна трка меѓу актуелниот претседател и Кемал Киличдароглу, водач на редок опозициски табор на секуларни, конзервативни и националистички фракции.
Вториот круг меѓу двајцата главни претседателски кандидати ќе се одржи на 28 мај, освен ако гласањето на 14 мај не донесе јасен победник со повеќе од 50 отсто од гласовите.
Во фокусот на изборите Еуроњус прави анализа на бенефитот што го имаат Турците кои мигрирале во европските земји и нивната потреба да учествуваат во креирање на политиката во матичната земја.
Султан живее во Лондон повеќе од две децении.
59-годишната домаќинка е блиска со своето пошироко семејство и ужива да го поминува времето со трите внуци.
И како и многу други турски државјани кои живеат во странство, Султан планира да гласа на претстојните турски избори.
„Треба да знам кој управува со мојата земја, ако ми се даде ова право, треба да имам збор. Тоа е мојата земја на крајот на денот“, изјави таа за Еуроњус.
„Ги одржуваме живи врските со нашата матична земја. Секогаш патуваме и понекогаш остануваме таму со месеци. Кога сме таму, ги користиме истите дневни услуги како што се болниците и поштите со луѓето што живеат во Турција. Па зошто да не?
„Луѓето ме критикуваат дека живеам во Лондон и сум вклучена во турската политика“, продолжува таа.
„Им велам, кога ја напуштив Турција, атмосферата беше поинаква. Само што имавме силен земјотрес во тоа време во 1999 година. Немав многу можности за работа. Општата ситуација не беше толку одлична. Но, иако верувам дека работите се подобрија, не е лесно некој да се пресели на одредена возраст кога ви требаат вашите деца и внуци околу вас“.
„Ако оние на кои им е доделено државјанство подоцна во животот можат да гласаат, зошто да не гласаме и ние?
Четириесетгодишниот Умут е сопственик на бизнис во градежната индустрија и ја нарекува Франција свој дом во последните 17 години.
Тој изјави за Еуроњуз дека ќе се упати на гласање на изборите за да го искористи своето демократско право, но додава: „Мојата ситуација може да биде различна од другите бидејќи имам бизниси во двете земји. Често патувам меѓу двете, па верувам Јас имам збор“.
„Многу Турци кои живеат во Европа чувствуваат дека припаѓаат на Турција. Дури и ако се родени и одгледувани овде, тие секогаш сонуваат да се вратат еден ден, иако длабоко во себе знаат дека никогаш нема да се вратат назад“.
Умут верува дека луѓето кои се против проширувањето на избирачките права на турската дијаспора не го критикуваат правото на глас, но поверојатно го критикуваат фактот дека сегашната влада на АКП го овозможила тоа бидејќи знаат дека мнозинството гласачи во странство се на нивните страна.
Запрашан кои се неговите приоритети кога одлучува како да гласа, Умут вели „правда, независно судство“.
„Ако на не-турско лице, на пример, Иранец или некој од земјите од Персискиот залив, му се даде државјанство, па оттука и правото на глас кога инвестира во Турција, зошто да не го добиеме и ние? Речиси сите турски граѓани кои живеат во странство имаат некаква инвестиција во Турција“.
Таткото на три деца вели дека неговите деца најверојатно нема да гласаат на изборите во Турција кога ќе станат подобни.
„Тие се идентификуваат прво како Французи, а потоа како Турци. Мислам дека нема да бидат заинтересирани за турската политика“.Милиони гласачи во странство
Султан и Умут се само двајца од повеќе од три милиони турски државјани кои живеат во странство и кои имаат право да гласаат на претстојните избори на 14 мај – околу 5 отсто од вкупниот електорат.
Со оглед на тоа што анкетите сугерираат дека трката ќе биде врат и врат меѓу двајцата главни кандидати, гласачите во странство потенцијално би можеле да играат одлучувачка улога во одлучувањето за исходот.
Прашањето дали Турците иселеници воопшто треба да добијат збор за одредување на судбината на земјата во која не живеат се поставува на секои избори, бидејќи им беше дадено право на глас уште во 2012 година.
Турските државјани со жителство во странство ги дале своите први гласови од далечина за првпат во 2014 година за претседателските избори. Претходно, оние што живеат во странство можеа да гласаат само на граничните порти.
Критичарите на правото на глас во странство тврдат дека турските мигранти кои живеат на Запад се добро со подобар животен стандард, незасегнати од внатрешната политика на Турција и уживаат во стапката на валутата што ја заработуваат во однос на турската лира.
Обвинетите велат дека тоа е демократско право.
„Каде поставуваме граници?
За Емре Ердоган, професор по политички науки на Универзитетот Билги, раководните тела треба да бидат инклузивни кога одлучуваат кој да гласа.
„Ако браниме дека тоа е право што произлегува од државјанството, тогаш мигрантите или бегалците не можат да гласаат. Но тие се директно засегнати од политиките на владите или директно влијаат на политиките. Сепак, ние не им даваме глас“, изјави тој за Еуроњус.
„Значи, тврдењето дека луѓето треба да гласаат само во нивната резиденцијална земја станува рестриктивно“.
„Каде поставуваме граници? прашува тој.
„Има многу луѓе кои особено живеат во Германија кои имаат инвестиции во недвижен имот во Турција. Нема штета да се биде инклузивен“.
Ердоган тврди дека прашањето за надворешно гласање не може да се дискутира без да се испита политиката на Турција кон нејзините државјани кои живеат во странство.
„Кога го гледаме примерот на Германија, Турција го виде потенцијалот за мобилизирање на масовно население турски државјани во времето на раководството на Тургут Озал“, вели тој.
„Главната цел беше да се задржи турскиот идентитет. Овие политики не беа насочени кон интегрирање на турските граѓани во земјите во кои се населиле. Оние кои емигрирале во странство ја прифаќале религијата секогаш кога требало да ги надминат проблемите со кои се соочуваат или да ги задржат своите политички или национални идентитети. Ова создаде заднина на Турција во Германија. Затоа, веќе се знаеше кој ќе има најголема корист од овој вид заднина“, изјави Ердоган за Еуроњус.
„Во исто време, курдското движење е исто така моќно движење во странство, особено во Франција и повеќе во Шведска.
„Кога станува збор за социјалдемократите или опозицијата во Турција, тие не успеаја да го привлечат вниманието на турскиот народ што живее на друго место. Тие не преземаат доволно активности на ова поле“.
Луѓето треба да учествуваат во политиката и на нивната земја на потекло, и на нивната земја на живеење“.
Проф Ајхан Каја
Ајхан Каја, професор по политика и директор на Европскиот институт на Универзитетот Билги во Истанбул, верува дека учеството на избори од странство покажува дека политичките, културните, социјалните и економските врски на оние кои живеат надвор од Турција со нивната татковина остануваат силни.
„Овие врски стануваат посилни со глобализацијата која нуди попристапна комуникација и транспорт“, вели тој.
Претходните изборни резултати покажуваат дека секоја земја има различен профил на гласачи. Мнозинството турски граѓани го поддржуваат актуелниот претседател Реџеп Таип Ердоган во Германија, но оние во ОК ја поддржуваат прокурдската ХДП или главната опозициска партија ЦХП.
Според проф. Каја, тоа може да се објасни со интеграциските политики на секоја земја.
На пример, Германија, каде што живеат повеќето турски мигранти, не дозволува двојно државјанство. Оние кои не се откажуваат од турските лични карти за германска имаат тенденција да бидат многу попатриотски или да имаат силен верски идентитет. Не е изненадување што овие гласачи го фаворизираат Ердоган пред партиите од левицата.
„Друг фактор што ја одредува одлуката на гласачот е основната причина за живеење во странство. Значителен дел од луѓето со турско потекло кои живеат во земји како ОК, Швајцарија, САД и Шведска се бегалци кои се дистанцираат од владата во Турција. Ова објаснува зошто има разлики во тенденциите на гласачите во различни окрузи“.
Извор: Еуроњус
Подготви А. В.