Освен дискусии околу безбедноста и достапноста на различните вакцини против Ковид-19, во оваа дебата сега влегува и стратешката гео-политика. Оваа недела изгледа дека руската вакцината Спутник V создава различни поделби во Европската Унија со тоа што некои држави сакаат да ја користат вакцината, а некои се противат. Европската Агенција за Лекови (ЕМА) сѐ уште ја нема одобрено руската вакцина, но моментално детално ја разгледува вакцината пред да ја одобри за користење во ЕУ.
Некои сметаат дека поради долгиот процес за одобрување на одредена вакцина, може дози од Спутник V да стигнат дури кога повеќето европејци се веќе вакцинирани. На пример, комесарот за внатрешен пазар на ЕУ, Тиери Бретон, изјави дека ЕУ блокот „нема апсолутно никаква потреба“ од Спутник. Од друга страна пак, процесот за вакцинација се одвива многу поспоро отколку што беше очекувано: ЕУ веќе ги пропушти некои од првите клучни вакцинациски цели за 2021.
Заради овие задоцнувања и заради општото јавно здравје, некои политичари сметаат дека треба да се искористи вакцината Спутник V. Оваа политичка тензија беше особено изразена во Словачка (членка на ЕУ) минатиот месец кога словачката влада пропадна поради одлуката на тогашниот премиер Игор Матовиќ еднострано да купи 2 милиони дози на Спутник V. Матовиќ сега е на позицијата на министер за надворешни работи и по сѐ изгледа дека политичката криза околу Спутник V продолжува: кога словачкиот национален регулатор на лекови одби да ги одобри дозите на руската вакцина испратена во Словачка со образложение дека дозите се различни од вакцината потврдена во студијата во Фаза 3 објавена во медицинското списание „Лансет“, Матовиќ направи драматичен потег. Минатиот четврток Матовиќ леташе до Моска и потоа изјави дека наместо да го слуша сопствениот национален регулатор на лекови, Словачка ќе се потпре на унгарска лабораторија за да ги изврши потребните проверки на вакцината.
Овие политички притисоци исто така постојат и надвор од Централна и Источна Европа со тоа што дебатата околу користењето на Спутник стигна и до Германија. Во 2021 веќе се одржуваат локални избори, а во септември ќе има и избори на федерално ниво – нешто што дополнително го зголемува притисокот за да справување со Ковид кризата. За сега во Германија не е донесена дефинитивна одлука околу Спутник, но поради долги месеци со строги рестриктивни локдаун мерки низ цела Германија и ниската стапка на вакцинација, некои експерти сметаат дека Германија треба сериозно да ја разгледа опцијата за користење на Спутник.
„Факт е дека во моментов јавноста е многу критична во врска со ниското ниво на вакцинации што се случија во Германија до сега“, изјави Катрин Боетгер од берлинскиот think tank „Institute for European Politics“. Таа исто така укажа на практична причина за обидот да се обезбедат вакцинации со Спутник: Повеќе од еден производител на вакцини мораше да ги ревидира испораките откако ЕУ ја започна својата кампања за вакцинација – еден од овие производители е Џонсон&Џонсон кој дури во понеделник би требало да ја направи првата испорачка на вакцини до ЕУ. И покрај најдобрите уверувања на Европската комисија, сосема е можно многу земји може да ја промашат целта за покривање на крајот на летото, коментираше Боетгер. Во план е Германија да влезе во фаза на преговори околу Спутник вакцината.
Сепак некои сметаат дека земјите кои произведуваат вакцини – САД, Русија, Кина инт. — ја користат вакцинацијата како еден вид димпломатско оружје.
„Навистина е вознемирувачко што германските политичари се очигледно доволно наивни за да не разберат што се случува“, изјави германската пратеничка од Зелената Партија Виола вон Крамон-Таубадел, која е дел од комитетот за надворешни работи на Европскиот парламент, околу Спутник. Вон Крамон-Таубадел смета дека Спутник прави сериозна штета по прашањето на ЕУ единство.
Русија, пак, смета дека овие обвинувања не држат вода и дека не треба да се политицисира оваа вакцина бидејќи тоа може да кошта човечки животи. Кирил Дмтриев, директорот на Рускиот Инвестициски Фонд, изјавил во интервју со Politico дека: „Русите создадоа добра вакцина и тие сакаат да го заштитат сопствениот народ и да играат некаква улога во [вакцинацијата] на остатокот на светот. Фактот што Спутник создава толку многу политички метеж, покажува колку е тажна состојбата на [светската] политика.
Елена Гаговска