Задоволство ми е што го почнувам моето патување низ Западен Балкан во фасцинантното Скопје, твитна вечерва високиот претставник на ЕУ за надворешна и безбедносна политика Жозеп Борел кој попладнево допатува во земјава во обид да даде сигнал до Северна Македонија и до регионот за ангажираноста на ЕУ за неговото интегрирање. „Стоиме обединети едни до други. Вашата иднина е наша иднина“, ентузијастички порача тој, во мигот кога земјите од Западен Балкан чекаат уверување од Брисел дека руско-украинската криза нема да влијае дестабилизирачки и дека нема причина за загриженост.
Балканската турнеја на високиот европретставник ќе се одвива во длабока сенка на настаните во Украина и стравувањата дека спорадичната проруска реторика присутна во земјава а и во соседството ќе ги разбуди духовите и ќе внесе нова неизвесност на Балканот.
Итноста што ја создаде агресијата на Русија кон Украина значи дека главната порака на Борел кон регионот ќе биде дека иднината на земјите од Западниот Балкан е во ЕУ, анализира за Нова Никола Димитров, доскорешен вицепремиер за евроинтеграции и шеф на дипломатијата во историскиот момент на решавањето на спорот со Грција и приемот на Северна Македонија во НАТО.
Сепак, дали е тоа доволно во услови кога политичко-безбедносната ситуација во Европа се преврте а Балканот стравува од домино ефект од Украина. „Иако не треба овие пораки да ги потцениме, после се што ни се случи, мора да бараме поголема искреност од Унијата“, додава Димитров. „Во моментов, дури и да ги почнеме преговорите, нешто што одамна го заслужуваме, во ЕУ нема реален консензус за крајната цел на процесот -членството. На регионот му треба реална, искрена и остварлива понуда од ЕУ“.
Воената агресија над Украина, за жал целосно ја соголи економската и безбедносната ранливост на Западен Балкан, што се чини дека ЕУ ја натера на дипломатска акција во чии рамки е и посетата на Борел, иако се прогнозира дека нема да донесе ништо ново.
Андреј Лепавцов, поранешен амбасадор на македонската мисија во ЕУ за Нова анализира дека е таа само знак на политичка поддршка, во услови на влошување на политичко-безбедносната ситуација во Европа.
„Почетокот на преговорите со Македонија е високо на агендата на ЕУ, но нема конкретна најава за скорешен почеток на преговори. Темата околу проширувањето на ЕУ, вклучително и барањето на Македонија, ќе биде на маса на јунскиот самит, а дотогаш притисоците кон двете страни, Македонија и Бугарија, ќе се зголемуваат, особено кон Македонија“, истакнува Лепавцов.
Јасно е дека војната во Украина го изместува фокусот од ова важно прашање за нас, и ги закопува надежите дека разговорите на Борел со раководството на Северна Македонија се во правец на забрзување на интегративниот процес а во функција на пресретнување на можни безбедносни импликации од војната во Украина. ЕУ впрочем уште на пресот на евроамбасадорот Гир и францускиот амбасадор Бомгартнер прати порака дека случувањата во Украина нема да го одвратат Брисел од ставот дека решавањето на односите со Бугарија, како и реформите, се уште се клучен критериум за да биде усвоена преговарачката рамка. Оттука и отсуството на оптимизам пред разговорите на Борел во Скопје дека тие ќе донесат свежа политичка инфузија како лек за растечкиот евроскептицизам.
„Нема гаранција за ништо, сега кога сме во исчекување на влошување на ситуацијата во Украина“, вели Лепавцов кој во својот мандат во Брисел одблиску ја следеше политиката на ЕУ кон нашата земја.
Дописничката на МИА од Брисел Тања Милевска, која добро ги познава амплитудите на ЕУ кон Македонија и Западен Балкан вели дека Борел е во мисија за да ги увери лидерите дека ЕУ не го заборава регионот. Таа смета дека Брисел ја увидел таа потреба со оглед на поделеноста на населението од Западен Балкан околу војната во Украина дополнета и со амбивалентната позиција на Србија.
Од дестинациите на високиот претставник за надворешна и безбедносна политика јасно, пак, може да се види дека ЕУ сака на посетата да и даде поширок контекст, од оној на која се надеваат овдешната јавност и Владата – финансиска поддршка и сигнал дека Брисел ја увидел својата грешка и стравува од безбедносна дестабилизација на која ќе одговори со забрзување на интегративниот процес.
Но дали во тој пакет секоја земја од страна на ЕУ е обележана со различни степени на безбедносен аларм?
„Во БиХ, ситуацијата е поразлична, и ЕУ стравува од дестабилизација. Различно е што БиХ нема статус на кандидат, додека последниот самит на ЕУ беше посветен на кандидатурата на Украина. Така што се претпоставува дека целта е ЕУ да испрати порака дека кандидатурата на Украина не значи запоставување на Западен Балкан оти тоа за ЕУ ќе значи губење на влијание во регионот“, вели Милевска за нашиот портал. Таа додава и дека блокадата на Македонија и Албанија, неизвесноста околу Косово кое уште нема ни визна либерализација, БиХ, веќе му нанесоа удар на кредибилитетот на ЕУ во регионот и посетата на Борел може да се протолкува и како знак дека ЕУ е свесна за своите пропусти.
Политичките посматрачи се во едно сигурни а тоа е дека Борел покрај „фасцинантното“ Скопје ќе види и една поинаква Северна Македонија, разочарана од бесконечните тактизирања на Европската Унија, политички поделена, и економски поткопана како резултат на неизвесноста која се засили со војната во Украина.
Соња Крамарска