Експертската група што ја именуваше Европската комисија (ЕК) а ја води Рајнхард Прибе се уште не е убедена дека најавените реформи во медиумите ќе бидат навистина трајни и кредибилни и, во својот втор извештај, бара од владата да не брза на ова поле но очекува “итна акција” за МРТ.
МРТ
“Јавниот сервис МРТ, се уште е во криза и бара итна акција, особено за решавање на финансискиот дефицит”, вели извештајот и додава дека без решавање на финансискиот проблем на МРТ “таа мора да почива на добрата волја на владата за фондови; МРТ се соочува со многу предизвици во менаџментот, недостиг на кредибилност кај јавноста поради нетранспарентноста, недостиг на одговорност и слаб јавен ангажман”, вели извештајот.
Во заклучоците за МРТ групата на Прибе вели дека на куќата треба да и се дадат адекватни финансиски средства за да се зајакне независноста на овој медиуми.
“Законските амандмани и политики мораат да обезбедат целосно транспарентна МРТ и одговорна пред сите заинтересирани страни; МРТ да се ангажира активно со сите заинтересирани страни па така на сите граѓани, без разлика на политичкото мислење, полот, возраста, попреченоста, да им дозволи да веруваат дека МРТ е нивен јавен сервис а не инструмент во рацете на политичките партии или други”, заклучува извештајот.
Потребна е сериозна стратегија за реформа на медиумите
Владата, вели групата на Прибе, треба обезбеди целосна стратегија во реформата на медиумите. Таа стратегија треба да биде добро планирана и базирана на истражување и кредибилна, навремена и транспарентна консултација со сите учесници во процесот, без разлика дали тие се приватни или јавни тела, не смее да има дискриминација.
Во Македонија има само пет печатени медиуми и тоа за оваа група не е добар знак. Оттука, тие препорачуваат дека морат да се преземат мерки како намалување или укинување на ДДВ и друг даноци за да се овзоможи плуралистичка медиумска сцена во која ќе има печатени медиуми.
Но и медиумите ќе треба да се придружуваат до одредени правила. Така, Прибе вели дека секој медиум треба да усвои кодекс на однесување и да го објави на својот сајт а треба да постои и механизам за жалби доколку се наруши кодексот на однесување.
Порака од Прибе за МВР
Во медиумскиот дел има порака и до МВР. Министерството на Оливер Спасовски треба да им даде приоритет во пронаоѓањето на авторите на сите напади врз новинари и истрагите треба брзо да бидат завршувани а не да се влечкаат со месеци или години без исход како што тоа го правеше претходната влада.
Владата треба да го охрабри истражувачкото новинарство со тоа што јавните институции ќе соработуваат.
Планот 3-6-9 на владата најавува дека ќе сопрат сите владини реклами. Тоа значи дека владата ќе престане да ги користи услугите на приватни маркетинг агенции за своите кампањи. Ова се однесува и на јавните претпријатија но не и на локалните власти бидејќи владата нема моќ да им дава инструкции.
Планот 3-6-9 исто така предвидува реформа на Законот за медиуми а приоритет на владата е ревизија на Законот за аудио и аудио-визуелни медиуми. Овој процес, вели Прибе, бара ангажман на невладиниот сектор. Но, по првите консултации помеѓу владата и невладините “некои од нив изразија скептицизам за вистинската природа на овој ангажман и некои велат дека процесот се чини избрзан и нејасен”, вели извештајот.
Конечниот заклучок на Прибе за новата влада и нејзината определба за реформи на медиумската сцена вели:
“И покрај тоа што намерите на владата ги цениме, прерано е да се цени дали ова ќе се преточи во акција. Сепак, постои ризик владата да избрза со испраќање на програмата во Собранието и со тоа да го испочитува процесот на транспарентност, недискриминација и консулатација. За да можат реформите да бидат кредибилни и трајни, тие треба да имаат консултативен пристап кој ќе трае повеќе од најавените 3, 6 или 9 месеци”, вели експертскиот извештај.